Bashoratlar: Inqiloblar(revolyutsiyalar) zamoni bosib kelmoqda.
ФRossiyskie
vestiФ gazetasi bosh muxarir rubrikasi ostidaа shunday bir siyosiy bashorat(to`g`rirog`I taxmin) eТlon qilindi. Biz uning o`zbekchaga ogdarilgan ko`rinishini
bu erda eТlon
etishni lozim ko`rdik.
а
Artem Ulunyan siyosatshunos, tarix fanlariа докторi (Артем Улунян,
сиёсатшунос,
тарих
фанлари доктори)
аHamdostlik davlatlari hududida bo`layotgan so`nggi voqealarа hozircha Уko`rtakФ ko`rinishda bo`lib, shiddatli xususiyatga ega bo`lmasa-da bu erda vaziyatning jiddiy o`zgarishidan darak berayotgani aniq.а
Ukrainda Уsiyosiy islohotlarningФ muvaffaqiyatsiz chiqqanligi; Toshkentning islom radikalizmi xavfi borligi uchun
ichki siyosatda o`z Уshafqatsiz yo`liniФ xalqaro hamjamiyat oldida oqlashga muvaffaqiyatsiz urinishlari; rasmiy Minskning shu yil
aprelida eТlon etgan tashqi siyosatdagi
bosh maqsadlarining o`ta qarama-qarshiliklarga to`laligi; Russiya, Belorussiya va Ukrainaning Yagona iqtisodiyа fozaа yaratish haqidagi hujjatlarni shoshma-shosharlik bilan tasdiqlashlari; Gruziyada halokatga mahkum feodalizmning yangi davlatchilik bilan kurashi so`nggi qadamining(etapining)а boshlanishi; Armaniston va Gruziyada ijtimoiy-siyosiy
vaziyatning chuqur o`zgarishklarga yuz tutganligi- mana shular MDH-da Уinqilobiy jarayonФ boshlanishining asosiy tarkibi qismi to`la
bo`lmagan ro`yxatidir.а а
Aslida
ijtimoiy va siyosiy islohotlar, deb atalmish ikkita to`lqinniа boshidan o`tkazgan Sharqiy Ovropa
mamlakatlari singari, Hamdo`stlik davlatlari ham bu tajribani takrorlamasdan
ilojlari yo`q. Bugun kun tartibida turgan masala esa, Уzamon va makon Ф, аbo`lib turibdi. Bu jarayon qancha uzoq chuziladi
va MDH-ning qanday qismini o`z ichiga oladi? Shu
savolning javobiga qarab, Russiyaning hamdo`stlikda qanday harakat qilishini taxmin(prognoz) qilsa bo`ladi. Janjalsiz bo`lib, cheklangan hududda sodir bo`ladigan
jarayonlarda o`zgarishlarning
asosiy yo`nalishlarini to`g`rilab turmoq(korrektirovka qilmoq)
uchun Moskvaning qatnashishi yoki uning ulardan o`zini
uzoqroq tutib turishi mumkin bo`ladi.а Hamdo`stlikda islohotlari maydoni kengayib,а davlatlarning
milliy sahnasida har xil siyosiy
kuchlar qarama-qarshiligi zo`raygan holda Moskvaning faolliroq ishtiroki ham ehtimoldan uzoq emas. Bu holda
butun MDH-da vaziyatning rivojlanishi Russiyaning qaysi tarafda bo`lishi
muhim rol o`ynaydi.а Shu ham sir emaski,а Hamdo`stlikdagi baТzibir konservativ doiralar Russiyaning qo`llashiga va yordamiga suyanish
tarafdorlaridir.а
Hozircha muxolifatda
turgan islohotchilar ham mamlakatlarida bo`layotgan jarayonlarni yaxshi tushinadigan Russiyadan yuz ugirganlaricha yo`q. Biroq, vaziyatga
munosabat aniqmasligi qancha uzoq davom
qilsa,а postsovet doirasida Russiyaga konkurent bo`lib turgan mamlakatlar va islohotchi muxolifatchilar
orasidagi iliq munosabat shunchalik faol rivojlanaveradi.а Bordi-yu rus siyosiy amaliyotida
imperialistik hissiyatlar saqlanadigan bo`lsa,
Hamdo`stlikda kutilayotgan inqiloblardan Russiya uchun birorta ijobiy
oqibat umid qilishga o`rin qolmaydi. аShu bilan birga
alohida taТkidlash lozimki, so`ng vaziyat jigallashgan zamon MDH-ningа ichki
siyosiy qarama-qarshiliklariga
ochiq yoki niqoblangan bir holda Russiyaning aralashishi Hamdo`stlikning ichida ham va uning
tashqarisida ham vaziyatni barqarorlashtirish va normallashtirish sifatida qabul qilinmaydi. Buni hoziroq аhisobga
olish zarurdir.
ФРоссийские вестиФ газетаси бош мухарир рубрикаси остидаа шундай бир сиёсий башорат(тўгрироги тахмин)
эълон килинди. Биз унинг ўзбекчага огдарилган кўринишини бу ерда эълон этишни лозим кўрдик.
Хамдўстлик давлатлари худудида бўлаётган сўнгги вокеалара хозирча
УкўртакФ
кўринишда бўлиб,
шиддатли хусусиятга эга бўлмаса-да бу ерда вазиятнинг жиддий ўзгаришидан дарак бераётгани аник.а
Украинда
Усёсий ислохотларнингФ
муваффакиятсиз чикканлиги;
Тошкентнинг ислом радикализми хавфи борлиги учун ички сиёсатда ўз
Ушафкатсиз йўлиниФ
халкаро хамжамият олдида оклашга муваффаqиятсиз уринишлари;
расмий Минскнинг шу йил апрелида эълон этган ташки сиёсатдаги бош максадларининг ўта карама-каршиликларга тўлалиги;
Руссия,
Белоруссия ва Украинанинг Ягона иктисодийа фозаа яратиш хакидаги хужжатларни шошма-шошарлик билан тасдиклашлари; Грузияда халокатга махкум феодализмнинг янги давлатчилик билан кураши сўнгги кадамининг(этапининг)а бошланиши; Арманистон ва Грузияда ижтимоий-сиёсий вазиятнинг чукур ўзгаришкларга юз тутганлиги-
мана шулар МДХ-да Уинqилобий жараёнФ
бошланишининг асосий таркиби кисми тўла бўлмаган рўйхатидир.а
аАслида
ижтимоий ва
сиёсий ислохотлар,
деб аталмиш
иккита тўлкинниа
бошидан ўтказган
Шаркий Овропа
мамлакатлари
сингари,
Хамдўстлик
давлатлари
хам бу тажрибани
такрорламасдан
иложлари йўк.
Бугун кун таркибида
турган
масала эса,
Узамон ва
маконФ, бўлиб
турибди. Бу
жараён канча
узок
чузилади ва
МДХ-нинг кандай
кисмини ўз
ичига олади?
Шу саволнинг
жавобига караб,
Руссиянинг
хамдўстликда
кандай
харакат килишини
тахмин(прогноз)
килса бўлади.
Жанжалсиз
бўлиб,
чекланган
худудда
содир бўладиган
жараёнларда
ўзгаришларнинг
асосий йўналишларини
тўгрилаб
турмок(корректировка
килмок) учун
Москванинг катнашиши
ёки унинг
улардан ўзини
узокрок
тутиб туриши
мумкин
бўлади.а
Хамдўстликда
ислохотлари
майдони
кенгайиб,а
давлатларнинг
миллий
сахнасида
хар хил
сиёсиё
кучлар карама-каршилиги
зўрайган
холда
Москванинг
фаоллирок
иштироки хам
эхтимолдан
узок емас. Бу
холда бутун
МДХ-да вазиятнинг
ривожланиши
Руссиянинг кайси
тарафда
бўлиши мухим
рол ўйнайди.а Шу хам
сир эмаски,а Хамдўстликдаги
баъзибир
консерватив
доиралар
Руссиянинг кўллашига
ва ёрдамига
суяниш
тарафдорларидир.а
Хозирча
мухолифатда
турган ислохотчилар
хам
мамлакатларида
бўлаётган жараёнларни
яхши
тушинадиган
Руссиядан юз
угирганларича
йўк. Бирок,
вазиятга
муносабат
аникмаслиги канча
узок давом килса,а
постсовет
доирасида
Руссияга конкурент
бўлиб турган
мамлакатлар
ва ислохотчи
мухолифатчилар
орасидаги
илик
муносабат
шунчалик
фаол
ривожланаверади.а Борди-ю
рус сиёсий
амалиётида
империалистик
хиссиятлар
сакланадиган
бўлса,
Хамдўстликда
кутилаётган
инкилоблардан
Руссия учун
бирорта
ижобий окибат
умид килишга
ўрин колмайди.а Шу
билан бирга
алохида таъкидлаш
лозимки, сўнг
вазият
жигаллашган
замон
МДХ-нинга ички сиёсий
карама-каршиликларига
очик ёки никобланган
бир холда
Руссиянинг
аралашиши
Хамдўстликнинг
ичида хам ва
унинг ташкарисида
хам вазиятни
баркарорлаштириш
ва
нормаллаштириш
сифатида кабул
килинмайди.
Буни хозирока
хисобга
олиш зарурдир. http://www.rosvesty.ru/numbers/1724/sng/article_30.phtml
