Беназир
Бхутто ким?
Рус
тилида нашр қилинадиган
http://dosie.km.ru/
интернет саити 2007 йилнинг
24-октябрида
УБеназир
БхуттоФ сарлавҳаси
остида
Покистоннинг
шундай
исмдаги машҳур
сиёсий
арбоби
Беназир
Бхутто ҳақида
ҳужжатий
маълумотлар
босиб чиқарди.
Маълумотнинг адреси
эса будир: http://dosie.km.ru/file/archive.htm
Биз бу
маълумотларни
русчадан
ўзбек тилига
аҳдариб, унга
Беназир
Бхутто ким?
дея исмладик.
[Беназир
Бхутто, жаҳоннинг
янги
тарихида
давлат
арбоби даражасига
кўтарилган
жуда кўп
учрамайдигана
аёллардан
биридир.
Унинга
мусулмон фарзанди
эканлиги эса,
алоҳида аҳамият
касб эталди Ц
русчадан
ўзбекчага ағдарган
таржимон изоҳи.]
Саккиз
йилдан буён
мажбурий
сургунда
бўлган
Беназир
Бхутто 2007
йилнинг 14 Ц сентябрида
Ватанига қайтиб
келиши ҳақида
баён қилди.
Чунки унинг
бу ҳаракати
Покистонда
бўлиб
ўтадиган
мамлакатнинг
президент
сайловлари
билан боғли
ўртага чиққанди.аа
Беназир
Бхутто
Покистонга
тўла кириб
улгурмасидан
уннинг
келиши
мамлакат халқи
учун катта
фожиага
сабаб бўлди.
Унинг Қарачи
аэропортидан
шаҳарга
келиш йўлида
содир
этилган
иккитаа
портлаш
салкам юз
эллик
кишининг ҳаётини
олиб кетди.
Бир кишининг
сиёсий эҳтироси
бундай қурбонга
арзийдими?
Кўпгина
матбуот
воситаларининг
дарак беришларига
кўра, Беназир
Бхуттонинг
ватанига қайтишида
Вашингтоннинг
қўли бор. Ҳа,
айнан мана шу
америка
дипломатларининг
саъй-ҳаракатлари
оқибатида
Покистоннинг
мавжуд
президенти Первез
Мушарраф
ва
мамлакатнинг
собиқ бош
вазири
Беназир
Бхутто
ораларида
анчагина фарқли
қарашлар
мавжудлигига
қарамасдан
бир нуқтага
келишдилар.
Унинг
анкета
маълумотлари:
Беназир
Бхутто, 1953 йил 21
июнида
Покистоннинг
Қарачи шаҳрида
туғилган.
Б.Бхуттонинг
таржимаи ҳоли:а Беназир 16
ёшга тўлганидан
бошлаб
Америкада ўқиб
таълим олди.
У Ғарбда ўқиган
покистонлик қизлардан
биринчиси
бўлганди. У
Коллежни фалсафа,
сиёсат ва иқтисод
бакалаври
дипломи олиш
билан битирди.
Бундан ташқари
Беназир
Оксфордда
халқаро қонунчилик
ва
дипломатиядан
курс тинглади.а
1979
йил ва 1984
йиллар
орасида бир
неча марта қамоққа
олинди. 1984
йилдан
бошлаб
Англияда
яшай бошлади.
1986 йилда эса,
Покистон
мухалифати
ва унинг
отаси
тарафидан
ташкил
этилган
Покистон халқ
партияси
(ПХП) раҳбари
бўлиб
Покистонга қайтди.
Беназир
Бхуттонинг
шахсий
душмани
бўлган Зиё-ул-Ҳақ
(ўша замонда
Покистоннинг
президенти)
авиа
фалокатида ҳалок
бўлганидан
кейин 1988 йилда
ПХП сайловларда
ғалаба қилди
ва Беназир
мамлакатнинг
бош вазири лавозимини
эгаллади.
1990
йил
октябрида
ўтказилган
сайловларда
президент Ғулом
Исҳақ-Хон уни
лавозмидан
туширди ва
янги сайловлар
эълон қилди.
Бу янги
сайловларда
Б. Бхуттонинг
партияси мағлубиятга
учради.
1993
йилги
сайловлардан
кейин
Б.Бхутто
такрор бош
вазир
курсисини
эгаллади. Бу
сафар сайловларда
ПХП йиғган
овозлар,
унинг бош рақиби
Мусулмон
лигаси йиғган
овозлардан
кам бўлиб қолди.
Шунинг учун у
консерватив қарашдаги
партиялар
билана қўшма
ҳукумат(коалиция)
тузишга
мажбур бўлди.а
1993
йилнинг
ноябрида
унинг укаси
Муртоза муҳожирликдан
қайтиб келиб,
Беназирдан
партия раҳбарлигини
талаб қила
бошлади.
Бхуттоларнинг
оилавий
жанжаллари
партиянинг
бирлигига
зарар келтирди.
Муртоза Қарачига
келиши билан
уни
терроризмда
айблашиб қамоққа
олишдилар,
бироқ 1994
йилнинг июн
ойида
кафолат ҳисобига
озод қилинди.
2002
йилнинг 30
августида
Покистоннинг
Ларқон шаҳри
сайлов
комиссияси,
ўша йилнинг
октябрида
ўтказиладиган
сайловларда қатнашиш
учун
Покистоннинг
собиқ бош
вазири
Беназир
Бхуттони
номзод қилиб қаид
қилишни рад
этди. Расмий
шахсларнинг
сўзларига
кўра, Б.Бхутто
Миллий
ассамблея
сайловларида
қатнаша
олмайди,
чунки
мамлакатнинг
қонунлари
бўйнида
судланганлиги
бўлган кишиларнинг
сайловларда қатнашини
тақиқлайди.
2002
йилнинг
июлида
сургунда
яшаётган
Б.Бхутто
порахўрликда
айбланиб
сиртдан суд қилинади
ва уч йил қамоқ
жазосига ҳукм
чиқарилади.
а
Унинг
ота-онаси: Отаси Ц
сиёсат одами
Ц Зулфиқар
Али Бхутто
эди. Онаси
Ц тужжор
Нусрат
Исфахоннин қизи
бўлади.
Беназир
уларнинг
биринчи фарзандидир.
(Унинг исми
УБеназирФ,
бизнинг тилимизда
ҳам шундай
сўз қўлланилади.
Аммо бу сўз
назирсиз
маънода
бўлиб, яъни
салбий,
назири йўқликни,
назир-садақасиз
сифатини
билдиради. Шу
билан бирга
камтарликни,
камсуқумликни
ифодалаш
учун ҳам
бизнинг
тилимизда
беназир сўзи
ишлатилиши
мумкин.
Беназир
Бхуттонинг
ота-онаси айнан
мана шундай
маънода бу
исмни
танлашган
бўлишлари керак.а Бироқ
материални
рус тилида
тайёрлаган
муаллиф
УбеназирФ
сўзининг
маъносини
русчада УБеназирФ
значит
УбезжалостнаяФ
- УбешафқатФ
дея таржима қилган.
Бу тўғри
таржима эмас
Ц таржимон
изоҳи.)а
Шахсий ҳаёти: Эри Ц
Асиф Али
Зардорий Ц
тужжор бўлиб,
доим хоними
Беназир
Бхуттонинг
ишларига
ёрдам беради.
Унинг
ёрдамида Б.
Бхутто жаҳонда
биринчи бола
туққан (1990
йилнинг
январида) бош
вазир ҳисобланади.
Қизиқишлари:
Беназир
Бхутто
сиёсатшуносликни
ва ижтимоий
тадқиқотларниа
(социологияни)
ўрганишга қизиқади.
Ҳали Радклиф
коллежида
(Гарварднинг
бир бўлими) ўқиб
юрган вақтларидаёқ
бу соҳалар
унинг учун қизиқарли
эди. Бхутто
ўзининг
бутун бўш вақтини
шу
билимларни
ўрганишга
сарфларди. аа
Душманлари: Беназир
Бхутто, 2007
йилнинг 19
Цоктябрида
сургиндан қайтиб
келаётганидан
кейин бир
неча соат ҳам
ўтмасдан Қарачида
у келаётган
кортеж (бирор
муҳим воқеа
муносабати
билан қатор
бирин-кетин
кетаётган
машиналвр қатори)
портлатилганидан
кейин
биринчи марта
баёнот қилди.
Бхутто
собиқ
диктатор
Зиё-ул-Ҳақни қоралаб,
УМени ким
ўлдиришни
истаганини
аниқ биламан.
Улар ҳозир ҳам
экстремистларни
ва
фанатикларни
қўллаб Ц қувватлаб
туришган
генерал
Зиё-ул-Ҳақ
замонидан қолган
бообрў
давлат
масъулларидирФ
деган фикр
билдирди.
Генерал
Зиё-ул-Ҳақ,
эса 1977 йилда
ўша замонда
Покистоннинг
Бош вазири,
Беназир
Бхуттонинг
отаси Зулфиқар
Али Бхуттони ҳукуматдан
ағдариб
ташлаб, ҳокимиятни
қўлга
киритган эди.
Ўша воқеалардан
икки йил
кейин Зулфиқар
Али Бхутто
осишга ҳукм қилиниб,
ҳукм ижро
этилганди.
Сафдошлари:
Унинг
энг яқин
сафдоши ҳам
яна ўша ўз
эри Асиф Али
Зардорийдир.
Нозик
хусусиятлари
ва
камчиликлари:
Одамизотининг
ҳаммасида
учрайдиган
инсоний
нозикликлар,
камчиликлардан
Беназир
Бхутто ҳам
мустасно
эмас.а У
жуда ҳис-ҳаёжонли
ва ёшлигида
жуда уятчан
бола
бўлганди.а Радклиф
коллежга
биринчи
марта ўқишга
борганида
синфга
кирмай йиғлаганди,
кўпчилик
олдига
киришдан
уялиб қўрққан
эди.
Маҳкам
тарафлари:
Беназир
Бхутто бутун ҳулқи-хусусиятлари
билан кескин
ва иродали
кишидир. а
Ютуқ
ва мағлубиятлари: Унинг ҳаётида,
яъни Беназир
эришган мавқеда
жуда кўп
юксалишлар
ва энишлар юз
берди. Бироқ
уни ҳеч нарса
тўхта
олмайди, у
барча қийинчиликлар
ва тўсиқларга
қарамасдан
илгарига қараб
ҳаракатда қолмоқдадир.
Беназир
отаси ҳукумати
ағдарилганидан
сўнгра
Зия-ул-Хак
режими
даврида унга
мухолифатда
бўлган
Покистон халқ
партиясини
(ПХП) бошқарди.
1988
йилги
сайловлар оқибатида
Бхутто бошқараётган
ПХП ҳокимиятга
келди.
Беназир
мамлакатнинг
Бош вазири
бўлди.
Шунингдек у
мансабда
турган вақтида
бола туққан(1990
йил январида)
жаҳонда
биринчи Бош
вазир номини
олди.а
Унинг
обрўсини
туширадиган ҳоллар: Беназир
Бхутто
покистонликларнинг
бадавлат ва
таъсирли
жамоаларидан
бирига мансуб
оиладан чиққан
кишидир.
Унинг отаси
бутун умр,
яъни деярли
мустақил
Покистоннинг
биринчи ҳукуматидан
бошлаба
сиёсат
билан машғул
бўлган киши
эди.
Масалан,
у 1962 йилда ташқи
ишлар вазири
вазифасини
эгаллаган
бўлса, 1971-72
йилларда
Покистоннинг
президенти
бўлиб турди. 1972
йилдан 1977
йилгача
мамлакатнинг
Бош вазири
вазифасини бажарди.
1977
йилда эса, ҳарбий
давлат
тўнтариши
содир бўлди,
унинг оқибатида
ҳокимиятга
генерал
Зиё-ул-Ҳақ
келди. 1977
йилнинг
3-сентябрида
партиядошини
ўлдиришда
айбланиб
Зулфиқар Али
Бхутто қамоққа
олинади.
Бундан уч ҳафта
кейин
Беназир ҳам ҳибс
этилиб, уй қамоғида
сақлана
бошланади (1978
йилгача қамоқда
қолади).
Унинг
отасини гуноҳкор
топадилар ва
ўлим
жазосига ҳукм
қилинади. 1979
йилнинг
4-апрелида
эса, ҳукм
ижро этилади.
Зулфиқар Али
Бхуттонинг
оиласига
унинг
дафнида қатнашишга
ижозат
беришмайдилар.
Зулфиқар
Али
Бхуттонинг
хотини ва қизини
мамлакатдан
бадарға қилишадилар.
1985 йилда Зиё-ул-Ҳақ
тарафидан қамоққа
ташлангана
Беназир
Бхуттонинг
бир укаси Шоҳ
Навоз заҳар
ичиб ўз
жонига қасд қилади.а
1996
йилнинг
сентябрида
Беназирнинг
бошқа бир
укаси
Муртоза
политсиячилар
билан отишмада
қурбон бўлади.
Унинг
ўлимида
Беназир
Бхуттонинг
эри Зардорий
айбдор топилади.
Шу йили бироз
кейинроқ
Беназир
Бхуттонинг
ўзи кенг
қаврамли
порахўрликда
ва буюртма қотилликларни
ташкиллаштиришда
айбланади. Покистоннинг
президенти
Фаруқ Легарий 1996
йилнинг
ноябр ойида
ҳукумат
таркибини кенгайтиради.
1997 йилги
парламент
сайловларида
ПХП 217-та ўриндан
17-тагина
ўринга эга
бўлиб,
қақшатқич
мағлубиятга
учрайди.аа
1998
йилнинг
бошларида
Б.Бхуттони,
унинг эри ва
онасини
порахўрликда
гуноҳкор ҳисоблаб
расмий
айблов эълон қилинади,
уларнинг
британия ва
шветсария банкларидаги
ҳисоблари
музлатилади
(ишламйдиган ҳолга
келтирилади).
Бироқ кўп
ўтмасдан
тергов
ишлари
тўхтатилиб,
Б.Бхуттога қарши
қўзғотилган
айблов олиб
ташланади.
Таржимон
Алибой
Йўляхши. 01.11.2007,
пайшанба.а
Маълумотлар
рус тилида Елена
Привалова
тарафидан
тайёрланган
