Ватаннинг кўз ёшлари

< http://www.muslimuzbekistan.com  > саитидан олинган тубундаги хабарларни ҳам Ватаннинг  кўз ёшлари сирасига қўшдик. Уларни ўқиб кўринг:  

ХУКУМАТ АНДИЖОННИ КЎРКУВ ВА ТАХЛИКА ИЧИДА УШЛАБ ТУРИБДИ… (11 августда берилган хабарлардан)

"Уят бўлса-да, айтаман" 6 август куни Андижон вилояти хокимлиги жойлашган Навоий шох кўчасининг куролланган аскарлар ва милиция ходимлари томонидан тўсиб кўйилиши ахоли орасида турли миш-мишларни пайдо килди. Чунки кўча нима сабабдан тўсилгани хакида, хар доим бўлиб келаётганидек, ахолига ахборот берилмади. 

Шу боис, баъзилар кўчанинг тўсилиши бу ерда олиб борилаётган тергов харакатлари билан богликлигини тахмин килган бўлса, бошкалар бу ерда видеофильм тасвирга туширилаётгани хакида гап таркатди. 

Ахоли вакилларидан баъзилари: "Акрам Йўлдошевнинг Ўзбекистон телевидениесидаги чикишидан кейин кимлардир расмий идораларга телефон оркали богланиб, уларга дагдага килгандан кейин хушёрликни ошириш максадида кўчаларга жанговар техника ва хавфсизлик кучлари чикарилибди", - каби гапларни айтмокда. 

"Сой томонда жанггариларнинг харакатлари тўгрисида видеофильм олинаётган экан. Майли, жанггариларни кўрсатсин. Лекин аскарлар, танклар одамларни кандай отганини хам олишсин", - дейди 70 ёшлардаги отахон. Отахоннинг сўзларига караганда, хозир Андижонда сиртдан караганда тинчликдай кўринади. Аслида бу ерда нотинчлик, вахима. Одамлар бегоналар билан гаплашишга кўркадиган бўлиб колган. 

"Одам гапиришга хам чўчиб колди. 10-йўналишли машинада Богишамолга кетаётганимда бир хотин Андижон вокеалари хакида гапириб кетди. У хокимлик олдида одамларнинг миялари сочилиб кетгани, уларни кишиларга соатига минг сўмдан бериб ювдиришгани хакида гапирди. Бу хотин манзилига етиб тушди. Ортидан ёшрок йигит хам тушди. 10 метр хам юрмай, хотиннинг кўлига кишан солиб, бир ёкка олиб кетишди", - дейди отахоннинг айтганларига кўшимча килган бир онахон. 

Худди шунга ўхшаш вокеани яна бир аёл хам хикоя килиб берди. "Хозир фукаро кийимида юриб, гап тинглайдиган одамлар кўпайиб колди. Якинда Янгибозорда бир хотин ёш боласи билан газсув ичиб, сотувчига бу тўполонларни давлатнинг ўзи килганини гапириб турганди. Ёнидан бир йигит у ёкдан бу ёкка ўтиб, хотиннинг кўлидан тортди. Хотин бакир-чакирни бошлаганди, йигит ёнидан диктофон чикариб, у сотувчига гапирган гапларнинг хаммасини ўзига эшиттириб, олиб кетди. Одамлар хаммаси томоша килиб турди", - деди бу аёл. 

Бу аёл канчалик хатарли бўлмасин, дилидагини бирибир айтишини билдирди ва янада дахшатли бошка вокеани сўзлаб берди. "16 ёшли кариндошимиз бор эди. Ўша кунлари томошага чикиб, елкасидан ўк еган экан. Бу болани клиникага ёткизишган экан. Уч кун шу ерда ётгандан кейин милицияга олиб кетишибди. Жарохати билан уч кун балчикли хонага тикиб кўйишибди. Одам кўплигидан бу ерда ўтиришга хам, ётишга хам имкон бўлмаган. Бола бечорани роса кийнашиб, укол килишиб, уйига кўйиб юборишибди. Кейин хар куни сўрокка чакиришди. Халиги уколи ўлдирадиган укол эканми, 1-1,5 ойда бола ўладиган холга келди. Яраси битмади, суяклари укаланиб кетди. Ўлишидан бир кун олдин бола бечора ўзини кийнашганини айтди. Уят бўлса хам айтаман. Оркасига темир ва дубинка тикишибди. Бола шифохонада ётганида ўзига аскарлар ўк отганини айтиб кўйган экан. Шунинг учун уни бировга айтмайсан, деб кийнашибди", - дейди аёл йиглаб. 

"Хукумат аскарлари хар канча изгимасин…" 

Андижонликлар бу ерда 13-14 май кунлари содир этилган хунрезликлардан кейин хукумат сиёсатининг асоси одамларни кўркув ва тахликада ушлаб туриш бўлиб колаётганини айтмокда. 

"Одамлар кўнглидаги кўркув 13 май ва ундан олдинги даврдагидан хам кўп. Мазкур вокеадан кейин жуда кўп киши камалгани сабабли бировнинг олдида бошкаси кўнгилни очиб давлат сиёсати ёки бўлаётган номаъкулликлар хакида гапира олмайди. Одамлар хукумат ва унинг кўшинларидан кўркиб колган. Бу вокеаларни томоша килиб, видеога тушиб колганларнинг уйлари тинтув, ўзлари сўрок килинаяпти. Аскарлар хам юзига никоб тутиб келяпти. Улар хатто аёлларга хам кўпол муносабатда бўляпти", - дейди "Озодлик" мухбири билан сухбатлашган отахонлардан бири. 

Сухбатдош аёллардан бири бугун "режим" сўзи андижонликлар конига сингиб колганини таъкидлади. "Андижонда хозир Богишамолда, камокхона атрофида, Сой томонда, хокимият олдида режим. Харбийлар куролланган холда хамма ёкда изгиб юрибди. Аммо хукумат аскарлари хар канча изгиб, ахолини кўркув ва тахликада ушлаб туришга харакат килса-да, одамлар юрагидаги армонларни ўчира олмайди", - деди аёл. 

Аёл хукук-тартибот ходимларининг вахшийлиги хакида куйидаги бир вокеани хикоя килиб берди: "Узокрок кариндошимизнинг ўгли бор эди. Ўша кунлари йўколиб колди. Урушга бормаган (митингда катнашмаган демокчи), шундай бўлса хам кўркиб колган экан. Хуллас, 4 кундан кейин топилди. Уни милиционерлар Андижонга олиб кетди. 4 кундан кейин уни ўлдиришиб, олиб келиб беришди. У Жалакудукнинг Советский кўчасида яшовчи Фазлиддин Жўраев деган ўспирин эди. Унинг олиб кетилганини махалладагиларнинг хаммаси кўрганди". 

Сухбатдошлар хозир хибсга олинганлар, кийнокка солиниб, юраги эзилиб кетганлар сони бир неча баробар ортиб кетганини билдирди. "Митингга чикканлар суратга туширилган кассета бор экан. Ушланганлар ўша кассетада бўлса, ертўлага олиб кирилиб, роса калтакланаётган экан. Кассетада бўлмаганларни хам уриб, кейин "биз сенга тегмадик", деб кўл кўйдириб олиб, кўйиб юбораётган экан", - дейди сухбатдошлардан яна бири. Тургунбек .  "Озодлик" радиоси 

Шифокорлар хам йўколиб коляпти. Андижон халки бу ерда 13 май куни содир этилган хунрезликлар хакида хукумат нуктаи назаридан ўзгача фикрларни бегоналарга гапиришдан чўчиб колган бўлса-да, ундан кейинги вокеалар хакида чўчимасдан сўзлайдиганлар хам топилади. Аммо улар ўз номларини айтмасликни илтимос килади. 

"Озодлик" мухбири билан сухбатлашган андижонлик дастлабки сухбатдошнинг асли касби шифокор. Унинг айтишича, хозир андижонликлар дом-дараксиз йўколган якинларини суриштиришга хам кўркади. "Андижонликлар орасида бугунги вазиятни турлича бахоловчилар бор. Ўша кунги митингни кўрмаган, бу вокеаларга хеч кандай алокаси бўлмаган, уйидан чикмаганлар учун вазият тинчга ўхшайди. Аммо вокеаларга озгина гувох бўлганларга тазйиклар бўляпти", - дейди шифокор. 

Андижоннинг Мархамат туманилик бошка кишининг сўзларига караганда, ярадор бўлганлар, уларнинг ота-оналари хам терговга чакирилиб, вокеаларни тескари талкин килишга мажбурланяпти. Аскарлар ўкидан яраланган бўлса, ўкни экстремистлар отганини айтиш уктириляпти. "Ўк текканларни даволаган баъзи шифокорлар хам йўколиб колгани хакида гаплар бор", - дейди мархаматлик киши. 

Бу гапларни шифокор сухбатдош хам тасдиклади. Унинг айтишича, ярадорларга ота-онасидан хат, овкат олиб кириб берган шифокорлар исёнчилар билан алокадорликда айбланган. "Вилоят шифохонасида бўлим мудири бўлиб ишлаган жаррох Илхомжонга шундай айб кўйилган. Хозир бу вокеаларга алокаси бўлмаганлар хам тазйикка учраяпти. Ўзбекистон оммавий ахборот воситалари Андижон вокеаларини факат хукумат нуктаи назаридан шархлаяпти. Аммо минг силликлаган билан одамларнинг огзига элак тутиб бўлмайди. Тазйик билан хамма нарсани ёпиб юбориб бўлмайди", - дейди шифокор. Носир Зокир.  "Озодлик" радиоси

Собиржон Ёкубовни озод этиш учун кампания давом этаяпти. Кеча хибсдаги журналист Собиржон Ёкубовни озод этиш бўйича кўмита томонидан таркатилган хабарда айтилишича, журналистни озод этишга ёрдам беришни сўраб АКШ президенти Жорж Бушга карата ёзилган петицияга хозиргача 600 дан ортик имзо тўпланган. Бирок, хабар муаллифларининг билдиришларича, петицияни АКШ президентига йўллаш учун 1000 та имзо тўпланиши лозим. Шу микдордаги имзолар тўпланганидан сўнг петиция автомат тарзда Жорж Бушга юборилади. 

Мазкур хужжатни http://www.thepetitionsite.com/takeaction/291000507  сахифасида имзолаш мумкин. Сайтимиз ўкувчиларидан бу хайрли тадбирда катнашиб, ўз фикрлари ва маколалари туфайли камокка олинган журналистни озод этиш ишига ўз хиссаларини кўшишларини сўраймиз. 

Радиога интервю бергани учун ўлдирилган Ж. Абдуллаевнинг якинлари унинг ўлими тафсилотларини ошкор килишди. Маълумки, "Озодлик" радиоси мухбирига Андижоннинг Богишамол дахасидаги оммавий кабрларни кўрсатган андижонлик 55 ёшли Жўравой Абдуллаев 28 май куни ўз уйи якинида пичоклаб ўлдирилган эди. Куни кеча мархумнинг оила аъзолари унинг нима сабабдан ўлдирилганини баён килувчи мактубни расмий идоралар ва халкаро ташкилотлар ваколатхоналарига таркатишган. Бу хакда "Озодлик" радиоси хабар таркатди. 

Мактубда Жўравой Абдуллаевнинг 2005 йил 28 май куни Иброхим Отахонов исмли шахс томонидан пичоклаб ўлдирилгани маълум килинади. Ж. Абдуллаевнинг оила аъзоларининг ёзишларича, Жўравой аканинг ўлдирилишига унинг 27 май куни хорижий матбуот мухбирига интервю бергани ва Богишамол дахасида пайдо бўлган оммавий кабристонни кўрсатгани сабаб бўлган. 

Мархумнинг оила аъзолари иктисодий кийин ахволда эканликлари ва Тошкентга кела олмасликлари боис, ўз мактубларини "Эзгулик" инсон хукуклари жамиятининг Андижон туман бўлими раиси Исроилжон Холдоровга беришган. Хукук химоячисининг айтишича, Ж. Абдуллаев ўлдирилган вактда у яшаётган Кори Ниёзий кўчасида жуда каттик текширувлар олиб борилаётган эди. Чунки "акромийлар" деб гумон килинаётган одамларнинг кўпчилиги шу кўчада яшар эдилар. Бундан ташкари, Андижон фожеасидан кейин пайдо бўлган оммавий кабрлар хам шу ерда. "Бундай пайтда бирон-бир одамнинг "Озодлик" мухбирига интервю беришини умуман хаёлга хам келтириб бўлмас эди. Лекин шундай бўлса хам, Жўравой Абдуллаев кўркмасдан "Озодлик" мухбири билан бир неча соат юриб, шу жойларни кўрсатди ва ўзи хам интервю берди. Бу одам шунинг учун эртасига фожеали тарзда ўлдирилди", - дейди И. Холдоров. 

Андижонда фаолият юритувчи инсон хукуклари фаоллари Жўравой Абдуллаевнинг ўлими тафсилотларини мустакил холда ўрганишган. Маълум бўлишича, 28 май куни Жўравой ака бозордан кайтаётганида ўз уйидан тепарокдаги кўчада яшовчи Иброхим Отахонов исмли шахс уни кандайдир бахона билан четга олиб ўтган ва бирдан унинг кўкрагига пичок санчган. Шифокорларнинг айтишича, пичок жуда устомонлик билан санчилган. У юракка 3 сантиметр кириб кетган. Шундан кейин Жўравой Абдуллаев хам у одамнинг пичоги бор кўлини ушлаб туриб, ўзини бир неча бор худди шу пичок билан урган. Окибатда И. Отахонов хам халок бўлган. Жўравой Абдуллаевнинг ўзи эса юрагини чангаллаб, бир оз юрган ва кейин йикилиб, жон таслим килган.

O`zbekiston Demokratik Kongressi faollaridan biri Jahongir Mamatovga kelayotgan xatlardan Polvon va Jizzaklik do`stimiz Baxtiyor Hamraevlarning  ”Qayerdamiz? Muxolifat faollariga! Qolganlarga esa ma'lumot va mavzu uchun!” mavzuga bog`ishlangan xatlarini  “Vatan nidosi yoxud Vatanning ko`z yoshlari” nomi bilan e’lon qilishga qaror qildim. Quyida o`sha xatlarni o`qiysiz.

Polvonning fikrlari: 1) U'zbekiston Hukumati Qirg'izistondagi o'zbeklarni qaytarib olish uchun qattiq harakat qilayapti...Qirg'iziston Hukumati ham BMT ni ogohlantirib qu'yayapti, " Agar tez olib ketmasalaring biz Ularni UZ ga qaytarib berishga majburmiz" degan ma'noda...BMT esa Uchinchi mamlakatni topolmay vatqni o'tkazayapti... Balki shu u'rinda tezlashtirishni so'rab murojaat qilish kerakdir?? 

2) O'z Hukumati yana AQSH  bilan til biriktirishga harakat qilayapti degan gaplar yuribdi.  Agar yana Karimovni gapini eshitadigan bo'lsa, muxolifatni AQSH huzuridagi o'rni qanday bo'lar ekan?? Demokratik muxolifat vakillari ko'proq harakat qilishi kerakmasmikan?? Umuman Birlashgan demokratik qurultoyni qachon va qaerda amalga oshirish bo'yicha tayinlangan odamlar ishlayaptimi?? Hozirgi hal qiluvchi paytda ( 1-2 oy ichida) balki qilinayotgan ishlarni tez-tez tarqatib turish kerakdir...Men uchun , masalan, o'sha 10 iyul kunidan keyingi narsalar hammasi qorong'u...Balki bu narsa muxolifatni yana zaif qilib ko'rsatar?? Balki bu narsa UZ dagi inson huquqlari tashkilotlarini vakillariga ham ozroq tasalli bo'larmidi?? 

Uz da gi aktiv muxolifat vakillarini qanday qilib bo'lsa ham himoya qilish bo'yicha yo'llarni izlash kerak deb bilaman. AQSH va BMT inson huquqlari bo'yicha vakillari bunga qanchalik e'tibor berisharkin?? Yoki O'zlarining xavotirlarini e'lon qilish bilan chegaralanadimi?? Evropa Ittifoqi UZ hukumatiga embarger qo'yolmayapti, ularga mana shu hollar yuzasidan murojaat qilish kerakdir?? 

Fikrimni qanchalik tushuntiroldim, bilmadim, lekin hech harakat qilinmayotgandek tuyulayapti menga...                       Hurmat bilan , Polvon. 

 Бахтиёр Хамраев:  Хозирча биз ватандамиз!

Хорижда яшаётган ватандошлар. Бу ёзганларимни мурожаат деб биласизми, чакирик деб биласизми, бу Сизларнинг хукмингизга хавола.  

Андижонлик Шамсиддинов ва Музаффармирза Исхаковлар, Кашкадарёлик Ёдгор Турлибеков ва Тулкин Караев ва бошка куплаб мухолифатчилар азиз ватанни ташлаб чикиб кетишга мажбур булдилар. Ватанни тарк этганлар сони ортиб бормокда. Жиззахда хам ва бошка вилоятлардаги мухолифатчи дустларимиз орасида бу мавзу тез-тез мухокама килинадиган булиб колди. Нима киламиз энди? Биз хам хам аста-секин чикиб кетамизми? 

Май ойининг охирларида Узбекистон Инсон Хукуклари Жамияти раиси Толиб Ёкубов, Вена ва Париж шахарларига Хелсинки Федерациясининг таклифи билан сафарда булиб кайтган эди. Толиб аканинг айтишича, Хелсинки Федерацияси ва Холкаро Лига йигилишларида Андижон хунрезликларига багишланган йигилишларда булиб кайтди. Ватанга кайтаётганда Толиб акага куплаб таклифлар булган, яъни ватанга кайтманг ахир. Ушанда Толиб ака «Йук! Бу хакда гап булиши мумкин эмас. Ахир Узбекистонда ташкилотимиз бор, мен учун энг азиз инсонлар бор. Кандай килиб кайтмайин» дебти.  

Якинда бир дустимдан эшитиб колдим. У дустим куконлик мухолифатчи Хамдан Сулоймоновга хибсга олинмасдан олдин бир савол билан мурожаат килган экан: «Кейинги вактларда купчилик мухолифатчилар чикиб кетяпти. Биласиз ахвол чаток. Хали хам кеч эмас, чикиб кетинг ахир!?». Ушанда Хамдам Сулоймонов  «Кема сувга чукаётганда биринчи навбатда   ……..  кемани ташлаб кетади. Мен чикиб кетмайман. Бошга тушганини куз курар» дебти.  

Камина хозирга келиб деярли уй камогида сакланаётганлигим сабабли (уйимнинг атрофида 24 соатлик кузатув) ва сикилиб кетганлигим туфайли Тошкент сафарига отландим. Кузатаётганларнинг кузларини шамгалатиб , бир амаллаб, шахар четидаги автостанцияга етганимни биламан, фукаро кийимидаги ички ишлар ходимларидан 4 киши ушлаб олишиб, уйимга кайтариб олиб келиб куйишди.  

«Улар» факат уйдан чикманг, Сиз учун жавоб берамиз. Йукотиб куйсак бошимиз билан жавоб берамиз»,- дейишди. Бу холат икки маротаба кайтарилди. Шундан сунг ички ишларда, юкори рахбарларидан бири билан учрашиб менга булаётган тазйиклар буйича масалани каттик куйдим. Товба, «Мен нима дейман кубизим нима дейди» деганларидек бу рахбар нима дейди денг, 

- Сиз энди качон чикиб кетасиз?, -дейди. 

-Ха, каёкка чикай?, -дедим. 

-Ха, у ёкка!- Дейди. Киноя билан унга мен чикиб кетсам, энг курмаганда товук суйиб худойи киларсиз?. Э, йук. Нархингиз баланд. Шунака гаплар.  

Юкоридаги ёзганларимдан келиб чикиб, ватанда колган икки мухолифатчининг хазирги охволи ва уларга булаётган муносабатлар хакида бир оз тухталиб утмокчиман. Бири Куконлик Хамдам Сулаймонов булса, иккинчиси Жиззахлик Улугбек Каттабоевлардир. Иккаласи хам камокда. Бири Республика Ички Ишлар Вазирлигининг ертуласида, бири Жиззах туман ИИБ ертуласида.  

Х.Сулаймонов такдири билан ким шугулланаяпти? Адвокати ким? Адвокатини топдим. Гаплашдим. Сурадим. «Бирлик» Боёнотини хисобга олмаганда ташкари хеч вако килинмаган. Холбуки, Хамдамовнинг химояси учун адвокат Халкаро ташкилотдан катта микдорда пул олган.  

Каттабоев такдири билан ким шугулланаяпти? Адвокати ким? Адвокатини топдим. Гаплашдим. Адвокат икки маротаба Жиззахга келиб кетди. Биринчи келган факат Янгиобод суд раиси билан учрашди халос. 

Иккинчи марта келганида суд булади деб келди. Холбуки бу адвокат хам Халкаро ташкилотдан химоя учун катта микдорда пул олган. Суд колдирилди. Бу адвокат, на У.Каттабоев билан рухсат ола билмади, на Каттабоевнинг аёли билан учрашди. Келди-ю, кетди. Узи келар ёр-ёр, узи кетар ёр-ёр. Холбуки, Каттабоев билан учрашувга рухсат олиш унчалик катта муаммо эмас эди.  

Бу ёкда булса адвокат качон келади деб, Каттабоевнинг аёли Нулуфархон, уйидаги охирги эчкисини 17 минга сотиб, укасиникида адвокат учун жой килиб кутиб утирибти шурлик.  Каттабоевнинг Республикадаги бошлигига кунгирок килиб хой айланай бу ёкда аъзонгиз деярли 20 кундан бери ертулада ётибти, ахир хабар олинглар десам, «ана борамиз, мана борамиз». Хали келшаяпти.  

Айтишингиз мумкин. Сизлар нима килдингиз? Биз кулимиздан келган ишни килдик. 29 июнда камалгандан сунг Каттабоевни уч кун излаб охири топдик. Керак булса, куч салохиятига эга булган идоранинг эшигини олдида топиб берасан деб туриб олдик. Хозирда деярли хар куни овкатидан кийимидан хабар олиб турибмиз. Оиласидан хабар олиб турибмиз.  

Хурматли ватандошлар, бу ёзганларим, Узбекистондаги яшаётган мухолифатчиларнинг хаётидан, реал вокеалардан бир парчасини ёзишга харакат килдим.

Бунга нима дейсиз?…     19 июль 2005 йил. Заргарлик махалласи, Жиззах шахри.

Bosh sahifaga qaytish | Áîøèãà ¢òèø
Hosted by uCoz