11

Бундан олдингисини ўқиш учун шу ерга босинг! Давоми:

11.4 Navbatdagi javob hat.

Assalomu alaykum, qadrli do`st. Qandaysiz, sog`u-salomat, siyosiy va boshqa turmush tashvishlari bilan charchamay yuribsizmi, uy ichi, bolalar barchasi bardammi lar? Ularning barchasiga mendan salomlar va duolar bo`lsin.а

Nihoyat sizdan javob maktub olish nacib bo`ldi. Kech bo`lsa ham hechdan yahshidir. Ushbu javob maktubingiz va u orqali Samarqandlik do`stlar fikrlarini menga etkazganigiz uchun sizga ko`p minnatdorchilik bildiraman, do`stim. Endi maktubingizdagi fikrlarga kelsak, ularning ko`pchiligi menga maТqul keladi. Maktubdan tushunilishicha siz va Samarqandlik eski do`stlar bizning Murojaatimizdagi fikrlarni ko`llaysizlar. Qadrli do`stim, sizning maktubingizda do`stlar nomidan aytilgan baТzi fikrlar menimcha munozarali ko`rinadi*. Masalan, partiya va Xalq harakati hakida bizning tushunchalarimizda farq bor. Esingizda bo`lsa, men sizga yozgan ilgargi xatlarimda ham partiyalar va ularning O`zbekistondagi ahvoli hakida fikrlar bildirgandim. Birinchidan, Xalq harakati (notujjoriy, nodavlat, multimilly ijtimoiy Xalq Birligi Harakati - ne komercheskaya, ne gosudarsnvennaya, mulТtinatsionalТnaya obshestvennaya organizatsiya Narodnoe dvijenie Edinstvo) аva siyosiy partiyalar yonma-yon yashashlari va ishlashlari uchun biror to`siqlar yo`q va bo`lishi ham shart emas. Ikkinchidan, xalq harakati tushunchasi partiya tishinchasidan kengroqdir. Partiya va Xalq harakatida faqat birgina o`xshashlik bor, yaТni ularning har ikkalasi ham siyosiy va ijtimoiy faoliyatlari bir biriga o`xshashdir. Ularning asosiy farqlari esa, partiyalar iqtisodiy, siyosiy manfaatlari bir biriga juda yaqin bo`lgan kam sonli guruhlarning manfaatini ko`zlaydi; Xalq harakati mamlakat aholisining juda ko`p kismini o`z ichiga oladi. Amalda xalq harakati butun aholining manfaatlariga mos dastur va reja bilan ishlaydi. Men O`zbekistondagi iqtisodiy va siyosiy muhit partiyalar to`zishga etarli darajada tayyor emas, deb hisoblayman. Chunki O`zbekistonda haqiqatan ham jamaiyat iqtisodiy, siyosiy manfaatlar va g`oyaviy nuktai nazarlarga mosа shaklda guruhlashmadi. Afsuslar bo`lsinkim, O`zbekistonda hamon jamiyat davlat nuhtai nazaridan mustaqil partiyalar to`za oladigan darajada guruhlashmadi. U erda jamiyat xuddi sovet zamonidagidek, ikki guruhdan iborat: birinchisi hokimiyatni boshqaruvchilar guruhi va ikkinchisi hokimiyatdan norozilar guruhidir. Shu sababdan, mustabid (diktatorlik) hokimiyatini o`zgatirmoq uchun unday hokimiyatdan norozilar birlashib kurashmoqlari zarur, deb bilaman.

O`zbekistonda shu kunlarda aholining asosiy qismi hokimiyatning jabr-zulmi ostida qolayotgani hech kimga sir emas. Nomigagina mavjud hokimiyat tarafidan yaratilgan cho`ntak partiyalari va bugun faqat nomlari saqlanib kolgan ФBirlikФ harakati va ФErkФ partiyasiа o`tgan 13 yilda jabr-zulmga qarshi va mamlakatda huquqiy jamiyat barpo etish buyicha biror sezilarli ishni amalga oshira olmadi. Shuning uchun xalq ommasining turli qatlamilaridan mustabid rejimdan azob-uqubat chekkanа vatandoshlarni va chet ellarda etarli tajriba ortirgan mutahassislarni birlashtirganа yagona kuch Xalq Birligi Harakatini yangidan harakatga keltirish va o`sha yagona kuch, o`sha birlashgan musht yordamida mustabid hukumatga qaqshatqich zarba berish bugunning eng dolzarb masalasi emasmi?

Holiqnazar do`stim, men O`zbekistondagi sharoit to`la maТnodagi partiyalar to`zishni taqozo etmaydi, deb takror-takror aytayotsam-da, ammo O`zbekistonda partiya to`zilmaydi yoki partiyalar to`zmaslik kerak degan fikrdan o`zokman. Mayli, istaganlar partiya to`zaverishi mumkin. Unga hech kim qarshi emas. Hozir ham O`zbekistonda 6-7-ta nomda partiyalar mavjud shekilli. Ammo u Фnomi ulug`, suprasi quruqФlardan nima foyda? Shunga qaramasdan, bilingki, men eng tug`risini so`zlayotirman, demayapman.Eng to`g`risi faqat Yartganga oiddir. Mening so`zlarim, bir necha yillar chet ellarda yurib, dunyo tajribalaridan xabardor bo`lgan bir kishining holisona fikri, deb qaralishi kerak, albatta. Biroq, bugun Xalq Birligi Harakati maqsadi va uning rejalari O`zbekistonning bugunini ifodalashidan ko`z yumib bo`lmaydi. Holiqnazar do`stim, sizga yahshi maТlumki, biz Samarqandliklar hamisha bo`linishga, parokandalikka karshi bo`lib kelganmiz. Men esa, mana 10 yildirki, ФBilrlikФ va ФErkФ birlashib harakat qilishiga, ФBirlashgan o`zar, birlashmagan to`zarФ nakliga amal qilishiga bor imkoniyatimni va kuchimni sarfladim. Afsus, u harakat larimdan hech natijaа chiqmadi. Doim birlashishga birisi ko`nsa, ikkinchisi ko`nmadi. Ikkinchi ko`nsa, birinchisi ko`nmadi. O`zbekistonda sizlar,ФBirlikФni yangidan jonlantirishga kirishganingizda ham bu holni kuzatingiz. Siz shuni bilingki, bugun O`zbekistonda o`zlarini ФBirlikФchi va ФErkФchiman, deb yurganlarning hech biri karimovchi cho`ntak partiyalar aТzolaridan hech bir tarafi bilan farq etmaydi. Samarqandliklar bundan istisno, desam bo`lar, deb o`ylayman. O`z davrida, yaТni 1988-1991 yillardagi bizning xatomiz, biz Toshkentdagi o`rtoqlarga juda ko`p ishonganimizdir. Bugun ham siz ularga ko`p ishonmoqdasiz. Menga ishoning, ularning kimligini men o`z tanamda (o`z terimda) sinab ko`rdim. Mening sinovlarimni, sizning ham boshingizda Olloh takror ko`rsatmasin. Men sovet zamonida ko`zatgan hamma yomonliklar, salbiy xususiyatlarni, manfaatparastliklarni, pastkashliklarni, o`zidan boshqani butunlay o`ylamasliklarni; Vatan manfaati, xalq manfaati kabi tushunchalar ularning tushiga ham kirmasligini Harakatimiz boshida biz millatparvar hisoblaganlar va hozir chet ellarda ФdohiylikkaФ daТvogar bo`layotganlarning xu susiyatlarida ko`rdim, achchiq alamlar tortdim. Ularning Toshkendagi vakillari ham bu ФdohiyФlardan farq qilmasligiga ishonchim to`la komildir. Ammo Qadrli do`stim, siz ulardan yo`z ugirmang. Ular bilan hamisha opok-chapok bo`ling. Chunki ular sizga o`zlarining kimligini bildirmaydilar-ku, siz ham ularday bo`ling va ularday bo`lishga harakat qiling. Lekin mening so`zlarimni esdan chiqarmang. Bilingki, sizlar ular uchun yaxshi yashash manbaisisiz, xolos. Ular sizni faqat ishlatishni, zarur bo`lsa sizning azob-uqubatingizdan, yaТni qamoqqa tushib yotishingizdan pul qilishnigina o`ylaydilar. Do`stim, yana shuni ham bilinglarki, bugungi O`zbekiston dagi Фiliqliklarmi, yumshoqlikmiФdan juda ham xursand bo`laverish to`g`ri emas. Bu Фiliqlik-yumshoqlikФningа ham alohida maqsadi bor. Masalan, Zayniddin Asqa rovning jurnalistlar bilan uchrashuvi, M.Solihning 16 fevral (1999 yilgi) voqealarida qatnashmaganligini eТlon qilishlar, ФBirlikФ va ФErkФ partiyasi qurultoylarini o`tkazishga ijozat berilishi nimadan darak beradi? Nima, Karimov yoki karimovchilar bugun 180 gradusga o`zgarib, demokrat bo` lib qolishdilarmi? Nahotki? Bu Karimov, 1991 yil martda jon-jahdi bilan SSSR tarafdori bo`lgan, o`sha yili avgustda esa, xuddi shunday GKCHP-ni ochiqchasiga qo`llagan, davlat to`ntarishi muvaffakiyatsiz chiqqandanoq kompartiya biletini yashirib qo`yib, darhol to`nni teskari kiyib olgan (darhol Фmustaqillik tarfadori, demokrat bo`lib qolganФ) Karimov emasmi? Uning bu nayranglari, o`sha Karimovning qiliqlarini eslatmaydimi?

O`zbekistondagi bugungi jabr-zulm, Stalin qatag`oni zamonida ham bo`lmagan edi. Ana shunaqaа jinoyatlarga yo`l qo`ygan kishilarning demokratlashuvi shunchalar qulaymikan? Yo`q, do`stim aslo unday emas. Bu masalalar ustida chuqur fikr qilish lozim. Shundan kelib chiqib, sizning ФM. Solihdan boshqalar Vatanga kaytsalar bo`lardiФ, degan fikringizga qo`shilish qiyin. Balki Po`latovlar hakikatdan ham O`zbekistonga bemalol qaytaverishi mumkindir. Chunki Karimov janoblari 1996 yildayok ФPo`latovlarga eТtirozimiz yo`q, ular kelaverishi mumkinФ, deganlar. Bu ФbuyukФ taklifdan ikki yil keyin esa, sizning ham xabaringiz bordir, 3.11.1998 jilda Moskvada O`zbekistonning talabi bilan meni qamoqqa olishdi. Vaholanki men, 1997 yil avgustidan 1998 yil noyabigacha siyosatdan butunlay chetda turishga harakat qilgandim. Hech bir erda, hech bir turda O`zbekiston hukumatiga muxolif fiklar bilan chiqish qilmagandim, O`zbekistondagi har qanday vokeaga hech bir munosabat bildirmagandim. 1998 yil noyabiridan so`ng esa, men va boshqalar karimovchilar kirdikorlari haqida anchagina yozdik, yozganlarimizni dunyo jamoatchili giga tanishtirdik. Jim yurganlarni qamoqqa olishganlar, faol muxolif siyosiy kurashda bo`lib turganlarni ayab qo`yarmikanlar? Yo`q, ayamaydilar, do`stim. Qadrli do`stim, bilasizmi, bu erda baТzan bizdan ФVataningizga qachon qaytishni istaysizФ, deb so`rab qolishadi. Masalan, men ФO`zbekistonda mustabid hukumat bugun tugasa ertaga ertalab men aeroportda bo`lamanФ, deb javob qilaman. Haqiqatan, O`zbekistonga qaytish shart-sharoitlari mavjud bo`lsa men Norvegiyada bir soat ham turmayman. Lekin o`sha bizga mos, biz qaytishimiz mumkin bo`lgan shart-sharoitlar O`zbekistonda bormi? Qadrli do`stim, afsuski hali ham Vatanda unday shart-sharoit yo`q. Biz bir necha marta bizning, yaТni chet ellardagi muxolifatning qaytish shartlarini O`zbekiston hukumatiga bildirganmiz, balki bu haqda sizlar bilmassiz. U shartlar, sharoitlar nimalardan iborat? Qisqa qilib aytganda, chet ellardagi muxolifatning Vatanga qaytishi uchun O`zbekistonda hukukiy muhit yaratilishi zarur. Unday muhit Xalqaro tashkilotlar nazoratida bo`lmogi lozim.

Huquqiy muhit nimalarni o`z ichiga olmog`i kerak bo`ladi?

Birinchidan, muxolifat aТzolarining O`zbekistonga bemalol qaytishini va ularning Vatanda tinch, xavfsiz yashashini, siyosiy va O`zbekiston qonunlari yo`l qo`ygan boshqa xil faoliyatlar bilan shug`ullanishlariniа taТminlaydigan huquqiy asos yaratilishi kerak. Bu huquqiy asos Oliy Majlis tarafidan qonun ko`rinishida o`z ifodasini topmog`i lozim. Hech bo`lmaganda bu masala bo`yicha Respublika Prezintining farmoni eТlon qilinishi zarur.а

Ikkinchidan, ko`pchilikka maТlumki, chet ellardagi muxolifat aТzolarining juda ko`pchiligi ustidan O`zbekistonda to`qima Фjinoyi ishФlarа qo`zg`atilgan. Ular so`zsiz to`xtalishi va asossiz, deb hisoblanishi shart.

Uchinchidan, muxolifat aТzolarining barchasining o`z davrida O`zbekistonda ish vazifalari, aniq oylik maoshlari bor edi. Demak, ular eski ish vazifalariga hech bir to`siqlarsiz tiklanishlari kerak. Ular ana shu o`tgan 10-15 yillik davr ichida mamlakatdan tashqarida qolishga majbur bo`ldilar. Shuning uchun ularning 10-15 yillik maoshlari pul ahzonlashishi (inflyatsialar) hisobga olingan shaklda to`la to`lanishlari shart.

To`rtinchidan, muxolifat aТzolarining bir qanchasi, nohaq qamoqxonalarda o`tirib chiqishganlar, jabr-zulm tortganlar (men O`zbekiston hukumatining nohaq tuhmati bilan 1998 yili 36 kun Rossiya qamoqhonasida o`tirishga majbur bo`ldim. Ichimizda bir necha oylab va yillab qamoqxonada o`tirganlar ham bor). Nohaq qamoq jazosiga mahkum etilganlarga Xalqaro qonunlar va tartiblarga muvofik tovonlar (kompensatsiyalar) ham to`lanishi kerak. а

Beshinchidan, chet ellardagi muxolifat aТzolaridan bir qanchalarining tug`ishganlari, yaqin qarindoshlari nohaq jazoga hukm etilganlar va ular hozir O`zbekiston qamoqhonalarida o`tiribdilar. Ular asossiz qamalganlar hisoblanib, darhol jazo kaloniyalaridan ozod etilishlari va ular qamoq jazosiga hukm etilmagan hisoblanishlari zarur. Ularga ham Xalqaro qonun yo`l bergan hajmda tovonlar to`lanishi shart.

Ko`rdingizmi, do`stim, men yuqorida muxolifatning Vatanga qaytishi uchun zarur bo`lgan shart-sharoitlarning asosiylarini sanadim. Bulardan tashqari Vatanga qaytishning bir qator boshqa tur shartlari ham bor. Ammo hech bo`lmasa yuqorida sanalgan masalalar hal etilsagina chet ellardagi muxolifatchilarning Vatanga qaytishi haqida o`ylab ko`rsa bo`ladi. Biroq, O`zbekistonning ahvoliga yahshiroq nazar soling-chi nimalarni ko`rasiz. Mana qarang, axir, qamoqxonalarda minglab begunoh vatandoshlar azobda yotishibdi, hozir ham yo`zlab begunoh kishilar qamoqqa otilayotibdi, qizlarning, xotinlarning nomusiga tajovuzlar qamoqxonalardagisini qo`ya turing, shahar ko`chalarida ochiqchasiga beburdlarcha davom etmoqda. Shu sabab, ko`chalarda xotin-kizlarimiz erkin yura olmayaptilar. O`zbekistondagidek huquq buzarliklarni, bezoriliklarni dunyo tarixi bilmaydi. Vatanda shunaqa cheksiz adolatsizliklar davom etib tursa-da, yuqorida men sanagan shartlar amalga oshirlsa, ana o`shanda ham masalan, men Vatanga kirib borishga uyalgan bo`lardim.а

Do`stim, ichim to`lib yotibti, yozaversam ular tugamaydi. Nima bo`lsa-da shu erda to`xtab, sizga va barcha hamfikr do`stlarga duoi-salomlarimni yo`llab qolaman. Mening achchiq va haqiqat so`zlarimdan to`g`ri xulosa chiqarsizlar, degan umiddaman.

Sizga hurmat va ehtiromlar bilan sizning Aliboy.аа 05.01.04 dushanba.

* Hatning boshidan to yulduzcha bilan belgilangan nuqtaga qadar bir do`stimizning taklifiga

ko`ra xat, tubandagi kabi o`zgartirilgan holda kirillda ko`chirilib, quyidagicha shaklda jo`natildi:

Ассалому алайкум, қадрли дўст. Қандайсиз, соғу саломат, дунёнинг ташвишлари билан чарчамай юрибсизми, уй ичи, болалар барчаси бардам милар? Уларнинг барчасига албатта мендан саломлар ва дуолар етказгайсиз. Ватанимизга ҳам ёру биродарларимизгаа ҳам мингдан минг салом лар ва менинг таъзимларимни хабар айлагайсиз. Ниҳоят сиздан жавоб мактуб олиш насиб бўлди. Кеч бўлса ҳам ҳечдан яхшидир. Ушбу жавоб мактубингиз ва у орқали Самарқандлик дўстлар фикрларини менга етказганингиз учун сизга кўп миннатдорчилик билдираман. Энди макту бингиздаги фикрларга келсак, уларнинг кўпчилиги менга маъқул келди. Мактубдан тушунилишича (агар мен тўғри тушунган бўлсам) сиз ва Самаркандлик дўстларимиз бизнинг мурожаатномамиздаги фикрларга хайрихоҳлик билдиргансизлар. Қадрли дўстим, айбга буюрмасангизлар, сизнинг мактубингизда дўстлар номидан айтилган баъзи фикрлар озми-кўпми менга мунозарали кўринади. Масалан, партия ва Халқ ҳаракати ҳақида бизнинг тушунчаларимизда фарқ бор. Эсингизда бўлса, мен сизга ёзган илгарги хатларимда ҳам партиялар ва уларнинг Ўзбекистондаги аҳволи ҳақида фикрлар билдиргандим.Биринчидан, Халқ ҳаракати(Халқ Ҳаракати-Народное Движение Единство - Не коммерческая, не государ ственная, мультинациональная общественная организация ) ва сиёсий партиялар ёнма-ён яшашлари ва ишлашлари учун бирор тўсиқлар йўқ ва бўлишиҳам шарт эмас. Иккинчидан, халқ ҳаракати тушунчаси партия тишинчасидан кенгроқдир. Партия ва Халқ ҳаракатида фақат биргина ўхшашлик бор, яъни уларнингҳар иккаласидаҳамсиёсий ва ижтимоий фаолиятлар бир бирига ўхшашдир. Уларнинг асосий фарқлари эса, партиялар иқтисодий, сиёсий манфаатлари бир бирига жуда яқин бўлган кам сонли гуруҳларнинг манфаатини кўзлайди. Халқ ҳаракати мамлакат аҳолисининг жуда кўпқисмиманфаатини ўз ичига олади. Амалда халқ ҳаракати бутун аҳолининг манфаатларига мос дастур ва режа билан ишлайди. Мен Ўзбекистондаги иқтисодий ва сиёсий муҳит партиялар тузишга етарли даражада тайёр эмас, дебҳисоблайман. Чунки Ўзбекистондаҳақиқатан ҳам жамаият иқтисодий, сиёсий манфаатлар вағоявий нуқтаи назарларга мос шаклда гуруҳлашмади. Афсуслар бўлсинким, Ўзбекистондаҳамон жамият давлат нуктаи назаридан мустақил партиялар туза оладиган даражада гуруҳлашмади. У ерда жамият худди совет замонидагидек, икки гуруҳдан иборат: биринчисиҳокимиятни бошқарувчилар гуруҳи ва иккинчисиҳокимиятдан норози-мухолиф гуруҳидир. Шу сабабдан, мустабид (диктаторлик)ҳокимиятини ўзгартирмоқучун ундайҳокимиятдан норозилар бирлашиб курашмоқлари зарур, деб биламан. Ўзбекистонда шу кунларда аҳолининг асосийқисми ҳокимиятнинг жабр-зулми остидақолаётганиҳеч кимга сир эмас. Номигагина мавжудҳокимият тарафидан яратилган чўнтак партиялари ва бугун фақат номлари сақланиб қолган ФБирликФҳаракати ва ФЭркФ партияси ўтган 13 йилда жабр-зулмгақарши ва мамлакатдаҳуқуқий жамият барпо этиш бўйича бирор сезиларли ишни амалга ошира олмадилар. Шунинг учун халқоммасининг турлиқатламиларидан мустабид режимдан азоб-уқубат чеккан ватандошларни ва чет элларда етарли тажриба ортирган мутахассисларни бирлаштирган ягона куч ХалқБирлигиҲаракатини янгиданҳаракатга келтириш ва ўша ягона куч, ўша бирлашган мушт ёрда мида мустабидҳукуматгақақшатқич зарба бериш бугуннинг энг долзарб масаласи эмасми? Қадрли дўстим, мен Ўзбекистондаги шароит тўла маънодаги партиялар тузишни тақозо етмайди, деб такрор-такрор айтаётсам-да, аммо Ўзбекистонда партия тузилмайди ёки партиялар тузмас лик керак деган фикрдан узоқман. Майли, истаганлар партия тузавериши мумкин. Унгаҳеч ким қарши эмас.Ҳозир ҳам Ўзбекистонда 6-7Цта номда партиялар мавжуд шекилли. Аммо у Фноми улуғсупрасиқуруқФлардан нима фойда? Шунгақарамасдан, билингки, мен энг тўғрисини сўзлаётирман, демаяпман. Энг тўғриси факат Яратганга оиддир. Менинг сўзларим, бир неча йиллар чет элларда юриб, дунё тажрибаларидан хабардор бўлган бир кишининг холисона фикри, дебқаралиши керак, албатта. Бироқ, бугун ХалқБирлигиҲаракатининг мақсади ва унинг режалари Ўзбекистоннинг бугунини ифодалашидан кўз юмиб бўлмайди. Қадрли дўстим, сизга яхши маълум биз Самарқандликларҳамиша бўлинишга, парокандаликкақарши бўлиб келганмиз. Мен эса, мана 10 йилдирки, ФБирликФ ва ФЭркФ бирлашибҳаракатқилишига, ФБирлашган ўзар, бирлашмаган тўзарФ нақлига амалқилишига бор имкониятимни ва кучимни сарфладим. Афсус, уҳаракатларимданҳеч натижа чиқмади. Доим бирлашишга бириси кўнса, иккинчиси кўнмади, иккинчиси кўнса биринчиси кўнмади. Ўзбекистонда сизлар ФБирликФни янги жонлантиришга киришганингиздаҳам бу ҳолни кузатингиз. Сиз шуни билингки, бугун Ўзбекистонда ўзларини ФБирликФчи ва ФЭркФчиман, деб юрганларнингҳеч бири каримовчи чўнтак пар тиялар аъзолариданҳеч бир тарафи билан фарқэтмайди. Самарқандликлар бундан истисно, десам бўлар, деб ўйлайман. Ўз даврида, яъни 1988-1991 йиллардаги бизнинг хатомиз, биз Тошкентдаги ўртоқларга жуда кўп ишонганмиз. Бугунҳам сиз уларга кўп ишонмоқдасиз.

Менга ишонинг, уларнинг кимлигини мен ўз танамда (ўз теримда) синаб кўрдим. Менинг синовларимни сизга Оллоҳ кўрсатмасин. Мен совет замонида кузатган ҳамма ёмонликлар, салбий хусусиятларни, манфаатпарастликларни, пасткашликларни, ўзидан бошқани бутунлай ўйламаслик ларни; Ватан манфаати, халқ манфаати, умум манфаати каби тушунчалар уларнинг тушига ҳам кирмаслигини Ҳаракатимиз бошида биз миллат парвар ҳисоблаганлар ва ҳозир чет элларда ФдоҳийликкаФ даъвогар бўлаётганларнинг хусусиятларида кўрдим, аччиқ аламлар тортдим. Уларнинг Тошкендаги вакиллари ҳам бу ФдоҳийФлардан фарқ қилмаслигига ишончим тўла комилдир. Аммо Қадрли дўстим, сиз улардан юз ўгирманг. Улар билан ҳамишагидек опоқ-чапоқ бўлинг. Чунки улар сизга ўзларининг кимлигини билдирмайдилар-ку, сиз ҳам улардай бўлинг ва улардай бўлишга ҳаракат қилинг. Лекин менинг сўзларимни эсдан чиқарманг. Билингки, сизлар улар учун яхши яшаш манбасисиз, холос. Улар сизни фақат ишлатишни, зарур бўлса сизнинг азоб-уқубатингиздан, яъни қамоққа тушиб ётишингиздан пул қилишнигина ўйлайдилар.

Дўстим, Яна шуни ҳам билингларки, бугунги Ўзбекистондаги Филиқликларми, юмшоқликмиФдан жуда ҳам хурсанд бўлавериш тўғри эмас. Бу Филиқлик-юмшоқликФнинг ҳам алоҳида мақсади бор. Масалан, Зайниддин Асқаровнинг журналистлар билан учрашуви, М.Солиҳнинг 16 феврал (1999 й.) вокеаларида қатнашмаганлигини эълон қилишлар, ФБирликФ ва ФЭркФ партияси қурултойларини ўтказишга ижозат берилиши нимадан дарак беради? Нима, Каримов ёки каримовчилар бугун ўзгариб, демократ бўлиб қолишдими? Бу Каримов, 1991 йил мартдаги умум халқ овози беришда жон-жаҳди билан СССР тарафдори бўлган, ўша йилнинг августида эса, ГКЧП-ни очиқчасига тўла қўллаган, давлат тўнтарилиши муваффақиятсиз чиққанданоқ компартия билетини яшириб қўйиб, дарҳол тўнни тескари кийиб олган (дарҳол Фмустақиллик тарафдори, демократ бўлиб қолганФ) Каримовни эслатмайдими? Каримов ўша-ўша Карримов эмасми??

Ўзбекистондаги бугунги жабр-зулм Сталин қатағони замони да ҳам бўлмаган. Ана шунақа жиноятларга йўл қўйган кишиларнинг демократ лашуви шунчалар қулаймикан? Йўқ, дўстим ундай эмас. Бу масалалар устида чуқур фикр қилиш лозим. Шундан келиб чиқиб, сизнинг ФМ. Солиҳдан бошқалар Ватанга қайтсалар бўлардиФ, деган фикрингизга қўшилиш қийин. Балки Пўлатовлар ҳақиқатдан ҳам Ўзбекистонга бемалол қайтавериши мумкиндир. Чунки Каримов жаноблари 1996 йилдаёқ ФПўлатовларга эътирозимиз йўқ, улар келавериши мумкинФ, деганлар. Бу ФбуюкФ таклифдан икки йил кейин эса, сизнинг ҳам хаба рингиз бордир, 3.11.1998 йилда Москвада Ўзбекистоннинг талаби билан мени қамоққа олишди. Ваҳоланки мен, 1997 йил августидан 1998 йил ноябригача сиёсатдан бутунлай четда туришга ҳаракат қилгандим. Ҳеч бир ерда, ҳеч бир турда Ўзбекистон ҳукуматига мухолиф фикрлар билан чиқиш қилмагандим, Ўзбекистондаги ҳар қандай воқеага ҳеч бир муносабат билдирмагандим. 1998 йил ноябридан сўнг эса, мен ва бошқалар каримовчилар кирдикорлари ҳақида анчагина ёздик, ёзганларимизни дунё жамоатчилигига таништирдик. Жим юрганларни қамоққа олишган лар, фаол мухолиф сиёсий курашда бўлиб турганларни аяб қўярмиканлар? Йўқ асло аямайдилар, дўстим.

Қадрли дўстим, биласизми, бу ерда баъзан биздан Ф Ватанингизга қачон қайтишни истайсизФ, деб сўраб қолишади. Масалан, мен ФЎзбекис тонда мустабид ҳукумат бугун тугаса эртага эрталаб мен аэропортда бўламанФ, деб жавоб қиламан. Ҳақиқатан, Ўзбекистонга қайтиш шарт-шароитлари мавжуд бўлса мен Норвегияда бир соат ҳам турмайман. Лекин ўша бизга мос, биз қайтишимиз мумкин бўлган шарт-шароитлар Ўзбекистонда борми? Қадрли дўстим, афсуски ҳали ҳам Ватанда ундай шарт-шароит йўқ. Биз бир неча марта бизнинг, яъни чет эллардаги мухолифатнинг ватанга қайтиш шартларини Ўзбекистон ҳукуматига билдирганмиз, балки бу ҳақда сизлар билмассиз. У шартлар, шароитлар нималардан иборат? Қисқа қилиб айтганда, чет эллардаги мухолифатнинг Ватанга қайтиши учун Ўзбекистонда ҳуқуқий муҳит яратилиши зарур. Ундай муҳит Халқаро ташкилотлар назоратида бўлмоғи лозим.а

Ҳуқуқий муҳит нималарни ўз ичига олмоғи керак бўлади? Биринчидан, мухолифат аъзоларининг Ўзбекистонга бемалол қайтишини ва уларнинг Ватанда тинч, хавфсиз яшашини, сиёсий ва Ўзбекистон қонунлари йўл қўйган бошқа хил фаолиятлар билан шуғулланишларини таъминлайдиган ҳукуқий асос яратилиши керак. Бу ҳуқуқий асос Олий Мажлис тарафидан қонун кўринишида ўз ифодасини топмоғи лозим. Ҳеч бўлмаганда бу масала бўйича Республика Президентининг фармони эълонқилиниши зарур.

Иккинчидан, кўпчиликка маълумки, чет эллардаги мухолифат аъзоларининг жуда кўпчилиги устидан Ўзбекистонда тўқима Фжинойи ишФлар қўзғотилган. Улар сўзсиз тўхталиши ва асоссиз, деб ҳисобланиши шарт.

Учинчидан, мухолифат аъзоларининг барчасининг ўз даврида Ўзбекистонда иш вазифалари, аниқ ойлик маошлари бор эди. Демак, улар эски иш вазифаларига ҳеч бир тўсиқларсиз тикланишлари керак. Улар ана шу ўтган 10-15 йиллик давр ичида мамлакатдан ташқарида қолишга мажбур бўлдилар. Шунинг учун уларнинг 10-15 йиллик маошлари инфляциялар ҳисобга олинган шаклда тўла тўланишлари шарт.

Тўртинчидан, мухолифат аъзоларининг бир қанчаси, ноҳақ қамоқхоналарда ўтириб чиқишганлар, жабр-зулм тортганлар (масалан, мен Ўзбекистон ҳукуматининг ноҳақ туҳмати билан 1998 йили 36 кун Россия қамоқхонасида ўтиришга мажбур бўлдим. Ичимизда бир неча ойлаб ва йиллаб қамоқхонада ўтирганлар ҳам бор). Ноҳақ қамоқ жазосига маҳкум етилганларга Халқаро қонунлар ва тартибларга мувофиқ товонлар (компенсациялар) ҳам тўланиши керак.

Бешинчидан, чет эллардаги мухолифат аъзоларидан бир қанчаларининг туғишганлари, яқин қариндошлари ноҳақ жазога ҳукм этилганлар ва улар ҳозир Ўзбекистон қамоқхоналарида ўтирибдилар. Улар асоссиз қамалганлар ҳисобланиб, дарҳол жазо калонияларидан озод этилишлари ва улар қамоқ жазосига ҳукм этилмаган ҳисобланишлари зарур. Уларга ҳам Халқаро қонун йўл берган ҳажмда компенсациялар(товон) тўланиши шарт.

Кўрдингизми, дўстим, мен юқорида мухолифатнинг Ватанга қайтиши учун зарур бўлган шарт-шароитларнинг асосийларини санадим. Булардан ташқари Ватанга қайтишнинг бир қатор бошқа тур шартлари ҳам бор. Аммо ҳеч бўлмаса юқорида саналган масалалар ҳал этилсагина чет эллар даги мухолифатчиларнинг Ватанга қайтиши ҳақида ўйлаб кўрса бўлади. Бироқ, Ўзбекистоннинг аҳволига яхшироқ назар солинг-чи, нималарни кўрасиз? Мана қаранг, ахир, қамоқхоналарда минглаб бегуноҳ ватандошлар азобда ётишибди, ҳозир ҳам юзлаб бегуноҳ кишилар тўхтовсиз қамоқ қа олинаётибди, қизларнинг, хотинларнинг номусига тажовузлар бебурдларча давом этмоқда, кўчаларда хотин-қизларимиз эркин, бемалол юра олмаяптилар. Ўзбекистондагидек ҳуқуқбузарликларни, безориликларни дунё тарихи билмайди. Ватанда шунақа чексиз адолатсизликлар давом этиб турса-да, юқорида мен санаган шартлар биз учун амалга оширилса, ана ўшанда ҳам масалан, мен Ватанга кириб боришга уялган бўлардим.

Яна мактубингизда, "Мухолифат ва инсон ҳуқуқлари ташкилотлари биргаликда бўлажак парламент сайловларига тайёргарлик кўриш мақсадида Сайлов Маркази нодавлат ташкилоти тузишга қарор қилинди", дейсиз. Ҳа майли, бунақаси ҳам вақтинча кўнгулни илитади, албатта. Нима ҳам дердим, яхши ният ярти мол дейдилар. Аммо 1989 йилги сайловларда қатнашиш тажрибаси кўрсатдики, диктатура мавжуд ерда бунақа сиз ай таётган ташкилотлар тузиш кутилган самара бермайди. У ишлар билан бирга умумий курашни, Биргаликда, жипслашиб қилинадиган ҳаракатни авжлантириш зарур.

Дўстим, ичим тўлиб ётибди, ёзаверсам улар тугамайди. Нима бўлса-да шу ерда тўхтаб, сизга ва барча ҳамфикр дўстларга дуои-саломларимни йўллаб қоламан. Менинг аччиқ ва ҳақиқат сўзларимдан тўғри хулоса чиқарсизлар, деган умиддаман. Сизга ҳурмат ва эҳтиромлар билан сизнинг Алибой. 05.01.04 душанба.

11.5 Payshanba kuni( 09.01.04) jo`natilgan yangi bir xatа

УAssalomu alaykum qadrli do`stim. Qandajsiz, sog`u-salomatmisiz, dunyoning tashvishlari bilan ovora bo`lib yuribsizmi, uy ichi, bolalar barchasi bardammilar? Ularning hammasiga mendan salomlar va duolar etkazgaysiz, albatta. Vatanimizga, yoru-birodarlarimizga ham mening taТzimlarimdan darak bergaysiz.

Qadrli do`stim, siz mendan Samarqand viloyati mintaqalaridagi ФBirlikФchilarimizning ismlarini so`ragandingiz. Ularning ko`pchiligining ismlari mening ham xotiramdan ko`tarilgan.

Bilasizmi, qadrli do`stim, men Norvegiyaga kelguncha qaerlarda yashamadim? U mamlakatdan, bu mamlakatga ko`chib yurishlar davrida tarixiy qog`ozlarning juda ko`pchiligi yo`qoldi. Ayniksa, men Rossiyada qamoqda o`tirganimda juda ko`p hujjatlar yo`qoldi. Samarqandda uyda qolgan qog`ozlarni esa, bilsangiz kerak, Bahodirni qamashganda, uа militsiyagaа otasining arxivini ФporaФga bergan. Boshqa holda, uning chuntagiga narkotik solish bilan qo`rqitishgan-da.

Qadrli do`zt siz yoki boshqa Vatandagi do`stlardan birortasi O`zbekistondagi umumiy siyosiy, iqtisodiy. ijtimoiy ahvolni baholi-qudrat tahlil qilib, bir maqola tayyorlasalaringiz juda maqsadga muvofik bo`lardi. Unda albatta mamlaktdagi ahvolni o`nglash haqida ham so`z ketadi va birgalikda harakat qilishning qanchalik ahmiyatiligiga til tekizilsa, nur ustiga nur bo`laridi.

Omon bo`ling do`stim, Olloh hamisha hammamizga yor bo`lsin, Yaratganning O`zi bizga yutuk va omadlar nasib etsin. Vatanda xursandchiliklar bilan ko`rishish nasib bo`lsin. Sizga hurmat va duolar bilan sizning Aliboy.Ф

11.9 Жавоблардан бири (24 мрат, 2005, пайшанбада):

УҚадрли дўстим, хатингиз учун кўп раҳматлар бўлсин. Наврўз табрингиз учун ҳам ташаккур. Барча яхши ва эзгу ниятларингизни сизнинг адресингизгаа ҳам қайтараман.

Қадрли дўстим, хотирингизда бўлса, бир вақт мен сизга. наврўзни байрам қилмайман, дегандим. Биласизми, дўстим, биз мустамлака ҳолатда яшаш нима-ю, озод-мустақил яшаш нима билмас эканмиз. Мустамлака шароитида истилочи нима деса, у нимани ўргатса ўшани тўғри қабул қиларкан киши. Шунинг учун биз мозийда форс истилочилари, яқин тарихда рус истилочилари нималарни бизга киритган бўлса унга шунчалар ўрганиб қолганмизки, уларни ўз миллий, диний қадриятимиз каби қабул қиламиз. Масалан, 31-январда арча тузатиш, 21-мартдаги (бунисини йил боши ва яна нималар биландир асослаш мумкин) маш-машалар, яна нималар қилиш ва ҳ.к. Масалан, "наврўз"ни олсак, бу байрам на динга ва на миллий қадриятга ҳеч алоқаси бўлмаган бир маш-маша экан.

Биласиз, форсларда Жамшид исмида бир подшоҳ ўтган. Фирдовсий ҳам уни жуда кўкка кўтаради.а Шунинг учун Фитрат Фирдовсийни буюк миллатчи, деб атаган. Ана ўша Жамжид баҳорда, тахминин 21-март арафасида тахтга ўтиради. У, ўзи тахтга ўтирган кунни "янги кун-наврўз", деб атайди ва мамлакатида фуқаросига бу кунни байрам қилишни мажбур қилади. Бу байрамнинг бизнинг жойларга қандай келиб қолганлиги ҳам бошқа бир масала. Айтганимдай, ҳар ҳолда бу ҳам истилочилик оқибатидадир.

Қадрли дўстим, мени кечиринг, мен сизни ранжитмоқчи эмасман. Фақат билмаганимни ўрганганимдан, воқеанинг аслидан хабардор бўлганлигимдан сизни ҳам хабардор қилиб қўймокчиман, холос. Шунга қарамасдан, бу кун муносабати билан менга бўлган эътиборингиз учун такрор миннатдорчилик билдираман.

Бугун Ўзбекистонда "Бу байрамни қилманг, бу истилосилик оқибатидир", деб бўлмайди, албатта. Иншооллоҳ, ўзимизни тўла танийдиган, нима истилочилардан келган ва нималар бизнинг миллий қадриятимизни белгилашини ажратадиган вақт ҳам келади. Иншооллох, тўла озод ва мустақил бўлиш вақти келишига узоқ қолмади.

Дўстим, Қирғизистон воқеаларини кузатиб боринг. Бу жуда муҳим. Мен ҳам имкони қадар саитда улар ҳақида хабарлар бериб боришга ҳаракат қилаяпман. Хабарларни ўқиб туринг.

Барча дустларга ва уй ичингизга салом ва дуолар йўллаб қоламан.

Омон булинг, сизга ҳурмат ва дуолар билан Алибой.Ф а

11.10 Қадрлидан 26 март 2005 - да келган хат:

УАссалому алайкум, Алибой ака!

Бугун мен дўстларнинг бириникига бориб келдим. Табиий, мухолифат ишлари ҳақида, Қирғизистону Ўзбекистон ҳақида, Сиз ва мухожиротдаги бошқа мухолифатчилар ҳақида гап кетди. У ҳам "Бирлик" ҳақидаги китобингизни ўқиб чиқибди, яхши таассурот олгани, у уйғотган уй-фикрлар ҳақида гапирди. У хусусан биринчи президентни сайлаган, мустақилликни эълон қилган Олий Кенгашда гўлликданми, нафсданми М. Солиҳ мухолиф фракцияга хиёнат қилиб, И.Каримов унинг уйига ялиниб борганда мухолиф фракциянинг муҳим сирларини унга ошкор қилганини шу фракцияни гўёки бошқариб турган Оловуддин Мансурдан унинг бир таниш имоми орқали эшитганини айтиб берди. Бу гапда жон борлигини ўша вақти парламент депутати бўлган Мамаюсуф Салимов ҳам тасдиқлаган эмиш. Чунки президент сайланган сессияда залда мутлақо бегона одамлар ўтиришган, мухолифатчиларга сўз берилмаган экан.

Бу гаплар ҳозирги ўзбек мухолифати учун ўта масъулиятли тарихий аҳамиятга эга бўлган бир пайтда унинг раҳбарлари ўртасида ҳукм сураётган тортишув-талашувлардан афсусланиш туфайли эсга олинди. У мендан сизларга мухолифат рахбарларининг, ҳамма амбицияларни йигиштириб қўйиб, бирлашуви бугуннинг энг муҳим ва долзарб масаласи эканлигини айтиб қўйишимни қаттиқ сўради. Бу гап жуда эскирган бўлсада қарз гап бўлгани учун уни ёзмасликни эп кўрмадим.

Энди Янги Йилни нишонлаш ҳақида. Сиз. менимча, адаштираяпсиз. Сиз ўша хатингизда Янги йилни эмас, туғилган кунларни нишонлаш урфи ни ёқтирмаслингиз ҳақида ёзган эдингиз. Чунки у хатни Сиз менинг И.Широв домланинг туғилган кунини (80 ёшини) нишонлаганимиз ҳақида ги хатимга жавобан ёзган эдингиз. Ҳа, бунинг аҳамияти йўқ, чунки бу масала мени ҳам жуда қизиқтиради.

Янги Йил тушунчаси, яъни йил ҳисоби ҳар қандай маданиятли халқда бўлиши кераклигига ҳеч қандай шубҳа бўлиши мумкин эмас. Лекин уни йилнинг қайси кунидан бошлаш керак? Биз туркийларнинг ота-боболаримиз Йилни қайси кундан бошлаган эканлар , бу ҳақда, тўғриси, менда маълумот йўқ, негадир бу масалани ҳеч ким кўтариб ҳам чиққан эмас, менимча. Исломда бу масала қандай ечилган? Менимча, Исломда Янги Йил тушунчаси, уни қандайдир тарзда нишонлаш урфи ҳам йўқ.

Энди бир халқ урф-одатларининг бошқа халқлар томонидан қабул қилиниши масаласига келсак, бу ерда саволлар жуда кўп. Динларнинг қабул қилиниши, маданиятларнинг биридан бошқасига ўтиши, сўзларнинг бир тилдан иккинчи тилга ўтиши ва ҳ.к..Ф

11.11 Бу хат Қадрлидан 14 апрел 2005-да келган:

УАссалому алайкум, Алибой ака!

Яхшимисиз, соғ-саломатмисиз? Охирги хатингизда бироз тумовраб турибман деб ёзган экансиз, ҳозир қалайсиз? Шундан бери ёзишмаларимиз ҳам тўхтаб қолди нимагадир. Бир нарса ёзай десанг - ёзишга арзийдиган гап йўқдай, иккинчи томондан қарасанг - дунё тўла янги гаплар.

Сўнги кунларда сиз яхши танийдиган ва ҳурмат қиладиган дўстлардан баъзилари билан яқинрок алоқада бўлиб, учрашиб турибмиз. Улар яхши, худога шукр, имкон даражасида ўз кунларини кўриш учун кўп қатори югуриб-елиб юришибди. Сиёсий фаолликлари ҳам ёмон эмас, охири бахайр бўлсин. Сизнинг телефон номерингизни ўша киши мендан сўраб олган эди.

Билмадим, у Сизга телефон қила олдими йўқми.

Алибой ака, Сизларда нима гаплар? Сиз ҳозирги кунларда қаерда, кимлар билан яқин алоқада, ҳамгапсиз? Сулаймондан (Сулаймон Мурадом ҳақида сўролмоқда) хабарингиз борми?Ф

11.12 Яна бир жавоб хат(15.04.05).

Юқоридаги хатга 15.04.05 жума куни тубандагидек жавоб ёзилган экан:

УАссалому алайкум, Қадрли дўстим! Қандайсиз, яхшигина юрибсизми, уй ичи ва дўстлар соғу-саломат ва бардаммилар? Оллоҳга ҳамдлар бўлсинки, бизлар ҳам дурустмиз. Ҳа, дўстим, тўғри айтасиз, мен ҳам жуда қўмсаб тургандим. Яхши қилдингиз, сиз биринчи бўлиб навбатдаги жимликни буздингиз. Э, нимасини айтайин, тирик кишининг юмушлари битмайди. Жумладан менда ҳам у-бу ишлар бўлиб, қўлим ҳеч бўшамай ди. Айтганимдек, бир мунча вақт тумов сабабли ўзимни яхши сезмадим. Шукрки, ҳозирлар ўзимга келиб қолдим. Бироқ жимликнинг сабаби фақат у тумовда эмас. Тўғрисини айтсам, кўп замон кунлик вақтим менга озлик қилади. Деярли ҳар куни кечаси соати 02-дан олдин ётмайман. Аммо барибир вактим оз.

Қадрли дўстим, сиз ёзадиган нарсалар жуда кўп эди. Айниқса,а кейинги вақтларда содир бўлган қўшнингиздаги воқеалардан кейин Ватандаги вазият ва кайфиятдан бироз ёзишингиз керак эди. Менинг илгарги илтимосларим ҳақида нималар бор ёки ҳаммаси битдими? Дунё хабарларига қараганда бир қатор казо-казолар Ватандан чиқиб кетган кўринади. Улар ҳақида ҳам гапириш мумкин бўлган даражада ёзсангиз ёмон бўлмасди. Мен яхши танийдиган ва ҳурмат қиладиган дўстларга менинг қизғин саломимни ва дуоларимни етказинг. Сизга ва уларга Оллоҳу таоло омад берсин. Чарчаманглар, иншооллоҳ заҳматларнинг ҳузурини кўриш вақти ҳам келади. Ўша киши ҳали менга телефон қилганича йўқ.

Бизда ҳам жимлик. Дўстлар сукут сақламоқдалар. Ҳар ҳолда кейинги замонларда Марказий Осиёдаги инқилобнинг хусусияти ва оқибатларини ўрганишаяптилар шекилли. Мен, ҳозирлар Норвегиядаман. Сулаймон билан жуда тез-тез бўлмаса-да,телефон алоқаларимиз бўлиб турибди. У яхши, ишлаб юрибди. Америка билан алоқаларим ва ФҳамгаплигимФ яхши. Бироқ ҳозирлар улар ҳам жим. Биласиз, А.П. квадратларга ишонмай ман. Пўлот Охун билан алоқалар бир мунча яхшиланганди, сўнг замонларда у ҳам жимим қолди. Қисқаси дўстим, ҳозирча менда ҳам манаа шу лардир.

Яна бир маслаҳат, мен Зарипова учун бир e-mail адрес очиб, униа сизга юборсам, сиз уни унга етказангиз қандай бўларкин, шундай қилсам бўладими,сиз бунга қандай қарайсиз? Бошқача хатнинг унга холисона етиб боришига кўнглум чопмаяпти. Балки биринчи хатнинг ўзини сизга жўнатсам ва адрес ҳақида у хатда ўзим айтсам яхши бўлар?а

Омон бўлинг, ҳаммаларингизга салом ва дуолар билан Алибой.

ПС: бундан олдинги хатингизга жавоб қарзим бор. Иншооллоҳ, ундан ҳам яқинда қутиларман.Ф

11.13 Қадрлининг дарҳол қайтарган жавоби (16 апрел 2005) :

УАссалому алайкум, Алибой ака! Хат учун раҳмат.

Менинг калламга айни пайтда шу савол келиб қолди: Сиз ва бошқа муҳожирлар Ўзбекистон ҳақидаги хабарларни қаердан, қайси манбалардан оласизлар? Қиргиз инқилобининг бизга қандайдир таъсири бор, албатта. Масалан, сиёсатдан жуда узоқда бўлган оддий одамларнинг ҳам маъра ка-йиғинларда "қилса бўлар эканку" деганларини эшитиш мумкин. Лекин фақат гап, қолгани ҳамишагидек.

Сиз яхши танийдиган ва ҳурмат қиладиган дўстлардан бири куни кеча Сиз ҳақингизда сўраб, салом айтиб қўйинг деган эди. У сафимизга яқинда қўшилиб, фаоллигимиз анча ошди.Ф

11.14 Менинг ҳозир жавоблигим (17.04.05).

Бу кунларда Қадрли билан ёзишмаларимиз кетма-кет бўлиб қолганди. Мана мен ҳам дарҳол унга 17.04.05 якшанба куниёқ жавоб ёзган эканман: УАссалому алайкум, Қадрли дўстим! Навбатдаги хатингизни ўқиб, кўп мамнун бўлдим. Менга шундай бир дақиқа мамнунлик бағишлаганингиз учун сизга катта раҳмат, дўстим.а Гап ораси, УўФ харфни трансляторлар ўқийди, сизда ҳам бу ҳарф чиқаяптими?а Бироқ ўзбекча думли ФкФ ва УхФ; белбоғли УгФ харфлар ўқилмаяптилар.

Энди сизнинг хатингизга жавобга келсак, У ... Ўзбекистон ҳақидаги хабарларни қаердан, қайси манбалардан оласизлар?Ф. Ҳаводан, ҳаводан, дўстим. Ҳазил, ҳазиллашгим келиб қолди. Бошқа тарафдан ҳақиқати ҳам шундай,а УҳавоФдан ахир, яъни дунё мабуоти воситаларида босилган ва тарқатилаётган хабарлардан оламиз. (А.П)² лар каби пулдорларнинг ва каримовчиларни қизиқтирмайдиганларнинг Ватандаа ҳам хабарчилари бор бўлиши керак. Масалан, мен хабарларни асосан рус саитларидан оламан.<mail.ru>, <utro.ru>,<рамблер.ру> каби ва Чеченистонинг kavkazcenter.com, muslimuzbekistan.com, <islam.ru>а сингари саитлардан оламан. Баъзи Туркия саитларига, баъзан америка саитларигаа ҳам қарай ман. Инглизча ва норвежчани ўрганишнинг уддасидан чиқа олмадим. Шунинг учун инглизча саитлар менинг жуда кўп вақтимни олади. Шуни ҳам айтайки, тахминан 1999 йилнинг охирларидан бошлаб Тошкент радиосининг Прага филиали УОзодФликнинг ўзбекча шубаси эшиттириш ларини тамоман тингламайман. БИ-БИ-СИ ни баъзан компютердан тинглайман, аммо жуда оз. Чунки бу ҳам бошқа турдаги Тошкент радиоси филиалига айланган. У ердаги баъзи мухбирларни мен шахсан танийман, улар очиқдан-очиқ шпиклар. Биласиз, УАмерика овозиФнинг ўзбекча эшиттиришлари менинг, сизнинг ва бизга ўхшаш бечораларнинг (ҳокимиятда ўтирганларнинг ҳеч бирининг эмас) азиз Ватанимиз олтинлари ҳисобига ёпиб ташланди. Эронда ҳам ўзбекча эшиттириш бор. У,а Эроннинг Машҳад шаҳрида жойлашган. Улар баъзан менга телефон қилиша дилар. Аммо мен улардан ҳеч бир маълумот олмайман.

Ватандаги кайфият ҳақида ёзганларингизни мен тасаввур қила оламан, албатта. Бизда кайфият Сиз ёзгандан бошкачароқ бўлиши мумкин эмас, шекилли. Бизда инқилобий кайфият 1989-1992 йилларда бўлганди. 1991 йилги сайловларда қўйилган президентликка номзодлар ҳақиқатан сай ланмагандилар. У замонлар бизнинг Убуюк лидерларимизФа асрларда бир келадиган кайфиятни қўлдан бой бергандилар. Менимча, эндиа бизда инқилоб бўлмайди. Ҳокимият алмашиниши эса,а бизда бутунлай бошқа шаклда бўлади. Ҳа, иш қилиб, Оллоҳ ўзи тўғри йўлга бошқарсин. Азиз Носировнинг суд бўлаётгани мен учун бир мунча кутилмаган ҳолдир. Демак, ҳукумат ичидаги жараёнлар ҳақидаги фикрингизда жон бор кўринади. Сизнинг бу хатингиз менда анчагина хулосалар килишга асос бўладиган бўлди. Полвонзода ва Жўрабековларнинг Ўзбекистондан қоч ганлари бугун сир эмас. Ҳамма шунақа дейишадиЕ Аммо менда бироз шубҳа бор. Агар ҳақиқатан Каримов ва Жўрабеков орасидан қора мушук ўтган бўлса, уларнинг биринчиси иккинчисининг мамлакатдан чиқиб кетишига йўл бериши мумкин эмас. Полвонзода ҳақида ҳам шу фикрни айтиш мумкин. Чунки Жўрабеков ва Полвонзода каби Ўзбекистоннинг ички сирларидан хабардор кишиларни Каримов каби диктатор ўз қўлидан чиқариб юбормайди. Борди-ю бу икки шахс ҳақиқатдан йўқолиб қолган бўлсалар, билмадим улар билан нималар бўлгандир ... Оллоҳ мени ислоҳ этсин ...а

Ҳа, дўстим, биздан сўрангиз шукр, мен ёзиб-чизиб турибман, болалар ҳам шукр ишлашиб турибдилар. Ҳаммаларидан сизларга саломлар бор.

Ҳа дўстим, бу сафар шу ерда тўхтаб, сизга ва барча кўнгул етарлар, ҳамфикрларга салом ва дуолар йўллаб қоламан.

 Мен яхши танийдиган ва ҳурмат қиладиган дўстлардан бирига мендан алоҳида салом топширишни сиздан илтимос қилиб сўрайман.

Омон бўлинг, Оллоҳ бизга учрашув насиб айласин.

Сизга ҳурмат билан Алибой.Фаа

11.15 Кечигиб ёзилган жавоб (24.04.05 Ц якшанба).

Ассалому алайкум, Қадрли дўстим! Қандайсиз, яхшигина юрибсизми, уй ичи ва дўстлар соғу-саломат ва бардаммилар? Оллоҳга ҳамдлар бўлсинки, бизлар ҳам дурустмиз.

Ҳа дўстим, бугун кўпдан буён ваъда қилиб келаётган қарздан қутилишни ният қилдим. Сизга жавобини ёзолмаган мактубингизни мен 26.03.05, шанба куни олгандим. Орада анча вақт ўтиб кетди, жавоб ёзилмаса ҳам бўларди. Бироқ у мактубда бир-икки нукталар (вергулар ҳам, деймизми) бор эди. Шу сабаб, кеч бўлса ҳам, ҳечдан кўра афзал, деб мазкур жавобни ёзмоқдаман. Бу жавоб 24.04.05 Ц якшанба куни ёзилганди: аа

УБиринчи нуқта, ФБирликФ ҳақида мен ёзганларни дўстлардан бирининг ҳам ўқиб чиқишига тегишли. У киши қимматли вақтини сарфлаб, менинг уқувсиз ёзувларимни ўкиб чиққанлиги учун миннатдорчилик билдираман ва менинг бу сўзларимни унга етказарсиз, деб умид қиламан. У ерда таъкидлаганим каби мен асосан фақат ўзим гувоҳ бўлган ёки бевосита қатнашган ҳодиса ва воқеалар қақида ёздим ёки ёзишга ҳаракат қилдим. Шунинг учун менинг ёзувларимда ундан-бундан эшитдим сўзлар кам учрайди, деярли учрамайди. Шу ҳам менимча аниқки, И.Каримов ҳеч замон Солиҳнинг уйига борган эмас. Мен, Ўзбекистондалигимда УКаримов Мирсоидовникига борганФ, деган хабарни эшитгандим.а Менинг бугунги муҳожирлик саргўзаштларим тажрибасидан келиб чиқиб, айтаманки, Каримов Мирсоидовнинг уйига ҳам бормаган. Оловуддин Мансурнинг булунғурлик таниши ва М. Салимовнинг тасдиқлари миш-мишлардир. Аслида воқеа қандай бўлган Оллоҳга ва ўша давр учрашув чиларига аниқ. Ундан ташқари Каримовнинг Олий Совет мажилисида биринчи марта сайланишида ҳеч қандай проблема бўлган эмас. 1991 йили Олий Советнинг бошқа (Сентябр ойидаги, Ж. Маматов Каримовга, УЎзбекистон онангизнинг мулкими...?Ф деган) сессиясида, Каримовни бўшатишга ҳаракат қилинганда проблемалар бўлган. Ана бу замон бориш келишлар бўлган. Бу вақт эса, Солиҳ Ўзбекистонда бўлмаган, сессия бошланадиган кун у сафардан тўғри мажилисга етиб келганлиги ҳам тарихий факт. [Мени Солиҳ ёки бошқа бирор кишининг тарафдори, демаслигингиз учун энг аввал бир нарсани айтиб қўяйки, 1995 йилнинг бошида Абдурахим Пўлатовдан ва ундан роппа-роса бир йилдан кейин (1996 йилда) М. Солиҳдан тамоман қайтганман. 1997-1998 йилларда мен бир кун нон топиб, бошқа куни топмай Истанбулда яшадим. У вақтлар Пўлатов ва Солиҳ иккаласи ҳам Истанбулда эдилар. Ҳамма нарсалари, уйи, пули ва ҳ.к. етарли эди. Мен эса, оч ўтирдим, аммо уларнинг бирортаси олдига бормадим. Кўраяпсизми, китоб ёзилишидан 3-4 йил илгари улардан қўлимни ювиб қўлтуғимга суртиб бўлгандим. Шунга карамасдан, китобчанинг бошида таъкидлаганимдек, билганларимни ҳеч тарафга бурмасдан, шахсий ҳиссиятларимга берилмасдан ёзишга уринганман. Китобчада ёзилганлар ҳар қандай тарафкашликдан ҳоли, деб ҳисоблайман.]

Шундай килиб, менимча, Каримов ва Солиҳ орасидаги муносабатларнинг мен тахмин қилган, яъни китобда келтирган эҳтимолдан кўраа ҳақиқатга яқинроқ бошқа хили бўлмаса керак. Яна ҳам бўлса, Яратганнинг Ўзига аниқ

У... Бу гаплар ҳозирги ўзбек мухолифати учун ўта масъулиятли тарихий аҳамиятга эга бўлган бир пайтда унинг раҳбарлари ўртасида ҳукм сураётган тортишув-талашувлардан афсусланиш туфайли эсга олинди. Китобчанигзни ўқиган дўстимиз, мендан сизларга мухолифат раҳбарларининг, ҳамма амбицияларни йиғиштириб қўйиб, бирлашуви бугуннинг энг муҳим ва долзарб масаласи эканлигини айтиб қўйишимни қаттиқ сўради. Бу гап жуда эскирган бўлсада қарз гап бўлгани учун уни ёзмасликни эп кўрмадим,Ф дейсиз. Ҳа, жудаа тўғри сўзлар. Аммо афсуски, энди УБирликФ ва УЭркФ шаклида бирлашиш имконларининг ҳаммаси битган. Оллоҳ мени ислоҳ этсин, Солиҳ ва Пўлатовни фақат бир ер бирлаштиради. Уа ...дир. Қадрли, дўстим сиз мени кечиринг, айникса, А. Пўлатов исмли кишининг бирлашиш ҳақида гапирган сўзларининг бирорта ҳарфига ҳам ишониш мумкин эмас. Чунки такрор-такрор айтаманки, бизни ўлдирган, бизнинг устимизга ўт қўйганлар, каримовлар эмас, пўлтовлардир. Чунки Каримов очиқ, у қилганини кўрсатиб қилиб турибди, уларнинг кимлигини кўриб турибмиз, пўлатовлар эса, ёпик, сиз ва миллат, эл уларни ҳали кўрганингиз йўқ. Фақатгина озми, кўпми уларнинг сўзларини бир қисмимиз эшитганмиз. У сўзларга мен ҳам бир вақтлар маҳлиё эдим. Биласиз, дўстим, лўли фол очганда жуда чиройли, кўнгулга хуш келадиган сўзлардан жуда кўпини айтиб, ташлайди. Шунинг учун баъзан, у тўғри айтаяптими, деб ўйланиб қоласиз. Кўпинча лўлининг фолига ишониб ҳам қоласиз.

Лекин шуниси ҳам борки, биз бутун борлиқни бу икки кишига боғлаб ўтирмаслигимиз керак. Ўзимиз бирлашишимиз жуда зарур. Аммо буни ҳам сизлар қилишингиз керак бўлаяпти. Мухолафатнинг, бугунги режимга қарши барча турдаги кучларнинг бир вектор бўйлаб ҳаракат килиши ниҳоятда зарурдир. Аммо бирлашиш фақат ва фақат у иккисисиз бўлиши шарт. Бугуннинг энг муҳим вазифаси шудир. Кимки у иккисига эргашса, жуда қаттиқ адашган бўлади. Кейинги вақтларда мени бир қўрқув босади. Бордию, бизга ҳам Урангли инқилобФ(бундай бўлишига ишона олмайман) келиб қолса, менинг икки ФраисФим, кўчага чиққан оммани ҳам бўладиларми, деган хаёл ҳақиқатан ҳам мени қўрқувга солади. Масалан, ФДеҳқонларФ энди тузилган замон жуда фаол бирлашиш тарафдори бўлиб чиқдилар. Ҳозир бир улардан сўраб кўринг, бирлашиш ҳақида қандай фикрда эканлар? Билсасиз, менинг УраисимФ ва УДеҳқонларФнинг раиси ҳам, кўшни бўлишиб Вашингтонда яшашадилар. Нега, М. Маликов бошда бирлашиш тарафдори эди, энди эса йўқ? Мен эса, негалигини биламан, дўстим. Менга ишонинг, негалигини мен аниқ манбадан биламан. Сабаби шу хатнинг юқоридаги сатрларида ҳам айтилди. Нима ҳам дейин, Фсўзласам тилим куяди, сўзламасм кўнглум-калбимФ, деган экан бир мена сингари куйган бандаси.

Мактубингиздаги иккинчи нуқта. Бу янги йил масаласидар. Дўстим, янги йил ҳақида биз домла Шировнинг юбилейидан анча олдин сўзлашган дик. Мен ҳозир эсладим, бу янги йил гапи ҳам телеффонда бўлган экан. У ҳам 31 дукабр ва биринчи январ воқеаси билан ўртага чиққанди. У замон сизга, мен 1-чи январни байрам қилмайман, дедим, сиз менга 21-март наврўзни киласизми, дедингиз. Мен эса, йўқ уни ҳам эмас, деган дим. Ўртамизда шундай бир қисқа диалог бўлганди. У хотирадан кўтарилиши мумкин эди, албатта. Масалан, у диалогни эслашда эмас, гап янги йилнинг ўзи ҳақида. Тўғри айтасиз, ҳар бир ўзини маданиятли ҳисоблаган миллатда йил ҳисоби бўлиши зарур. Аммо биз узоқ йиллар истило асоратида қолиб, ундай қадриятларимиздан ажраб колдик. 21-а мартни ёки 1-январни, бизнинг янги йилимиз эмас, деганимда мен ўзимизнинг қадриятимизни топишни эслатишни истадим. Ўтган ўн йилдан кўпроқ мустақиллик даври бу нарсаларни очишга етарли эди. Афсуски, биздаги қул сифат УраҳбарларниФ, бундай қадриятлар қизиқтирмади. Ҳақиқатан, 21-март ҳам, 1-январ ҳам, бизнинг маданиятимиз белгиси ёки миллат лараро, эллатлараро маданий алмашиш, аралашиш белгилари ҳам бўлмай, истилочилик оқибатидир, унинг сарқитидир, дўстим. Мустақил ва озод эл истило асоратларидан мутлақо батамом тозалиниши ҳам шарт. Масалан, 1-январ халқаро муносабатлар йил ҳисоби шаклида сақланиши мумкин. Бироқ биз учун у янги йил нишони, янги йил байрами бўлолмаслиги керак. Шунингдек, қайсидир бир миллатнинг жоҳил бир кишиси одатга айлантирган 21-март ҳам миллий белги ёки ўзаро миллий маданий алмашиш, аралашиш эмас.

Исломга келсак, Ислом динида жуда яхши, жуда гўзал йил ҳисоби бор. Мусулмонлар ҳисоби бўйича йилнинг кириши ва тугаши бор, албатта. Бошқа ҳолда ҳижрий йил ҳисоби қаердан келган бўларди. Бироқ, кўпгина нарсалар, туғилиш куни ва ҳ.к. каби, исломда янги йилнинг киришини нишонлаш, уни байрамга айлантириш ҳам йўқ.

Сиз ўз хатингизнинг мазмунини эслайсизми ёки унинг нусхаси сизда сақланганми? Акс ҳолда, билмадим, сиз менинг хатимни тушуна оласиз ми? Ёки домла нега уйқусираяпти, дейсизми?

Омон бўлинг, барча дўстларга ва уй ичингизга мендан салом ва дуолар бўлсин.

Сизга ҳурмат ва эҳтиром билан Алибой.Ф

11.16 Қадрлидан келган жавоб мактуб (26 апрел 2005 сешанба куни).

У тубандаги каби эди:

УАссалому алайкум Алибой ака!,

Менинг савол ва андишаларимга батафсил, асосли жавоб қайтарганингиз учун сизга катта раҳмат. Қизиқиш билан уни қайта-қайта ўкиб чиқдим. Шу хатингизга сабаб бўлган ўзимнинг хатимни ҳам, айтганингиздек, қайта ўқиб чиқдим. У компютеримда сақланиб турибди. Сизнинг хатингиз нинг мазмунини (ўзини принтердан чиқариб олиб боришни унитибман) бугун учрашганимизда сиз яхши танийдиган ва ҳурмат қиладиган дўст ларга ҳам айтиб бердим. Улар билан фикрлашиб, Сизнинг айтганларингиз ва шу кунларда "Озод деҳқон" ташаббуси билан мухолифат намоёнда ларининг "Серкуёш Ўзбекистоним" номи остида янги бир коалициясини тузишга уриниши муносабати билан Н.Ҳидоятованинг "Озодлик" радиосига берган интервюсидаги гаплари асосида бизларда туғилган фикрларни Сизга ёзиб юбоишга келишдик.

Н.Ҳидоятова мухбирнинг: "Сиз демократик мухолифат коалицияси деб атаётган уюшмада негадир "Бирлик" ва "Эрк" лидерларининг номлари кўзга ташланмаяпти" деган саволига савол билан: "Сиз қандай уйлайсиз, "Бирлик" ва "Эрк" лидерларининг ўзаро жанжалларининг тугашини яна 10 йил кутиб ўтиришимиз керакми? Бундай қилишга ҳақимиз йўқ, фурсат ғанимат" деган мазмунда жавоб берди.

Бизлар "раис"лардан қутилишнинг табиий-демократик имконияти мавжуд деган хулосага келдик. БХҲП (Бирлик халқ ҳаракати партияси демоқчи) уставига кўра, шу йилнинг августида партия бошқарув органлари ва раҳбарларининг ваколат муддати тугайди. Шунгача бизлар партия нинг туман ташкилотларини тузиб уларнинг барчасида ўзимизга содиқ одамларнинг бўлишига эришишимиз керак. Бунда Сизнинг ҳам ёрда мингиз тегиши мумкин деб ҳисоблаймиз. Қандай қилиб? Ҳозирги кунда меҳнатга яроқли ўзбекнинг қарийб 90%-и тирикчилик илинжида дунё нинг ҳамма буржида тентираб юрибди. Шундайлар Сиз юрган ерларда ҳам бўлса керак. Улар билан алоқа ўрнатиб, партиянинг муҳожиротдаги ташкилотини тузишни Сизга таклиф қилиш фикрига келдик.

Агар биз партия қурултойига мустаҳкам вилоят ташкилоти вакиллари сифатида борсак, у ерда гапимиз ўтиши, ўзимиз хоҳлаган натижаларга эришиш имконияти бўлиши мумкин. Боз устига, бизнингча, бошқа регионларда ҳам Сизу бизнинг бу фикримизга қўшилувчилар йўқ бўлмаса керак.Ф

11.17 Жавоб хатлардан яна бири (28.04.05,а пайшанба).

Мен қоралаган жавоб эса мана бундай бўлганди:

УАссалому алайкум Қадрли дўстим! Сиздан навбатдаги мактубни олиб, уни ўкиб кўп мамнун бўлдим. Мен яхши танийдиган ва ҳурмат қиладиган дўстлар билан учрашганингиз ҳам кўп яхши. Умумий фикрларингиз эса, ҳаммасидан ҳам гўзал. Уларга мендан алоҳида салом ва дуолар айтиб қўйинг. Ишларингизга Оллоҳу таоло омад берсин. Биздан сўрангиз, шукр, соғмиз, омонмиз, иш қилиб юрибмиз. Оллоҳ соғлик ва саломатлик берсин.

Ҳа, дўстим қурултойга жуда жиддий тайёрланиш лозим. Ҳидятова айтгани каби энди вақтимиз батамом охирига келган. Ҳатто кечикдик, акечи гаяпмиз, десам мен ҳақ бўламан. Менинг баҳоли қудрат ёрдамимга келсак, мен сизлар билан доим ёнма-ёнман. Чет элдаги ташкилот масаласида ҳам қўлимдан нима келса, уни иккиланмасдан қиламан. Аммо чет элда бирор ташкилот тузиш масаласи сизлар ўйлаётдай қулай эмас. Чунки чет элларга чиққанларнинг жуда кўпчили сиёсийлашмаган ва уларнинг ҳеч бири иссиқ жойини совитишни истамайдилар. Сиёсийлашган қисми эса, афсуски, улар ҳам УраисларФ касаллиги билан хасталанганлардир. Бироқ мен билан алоқада бўлган, ғарб мутахассисликларини эгаллаган бир қисм ёшлар ҳам бор. Аммо улар бир мунча бошқачароқ ғоядаги кишилар. Кўрамиз, иншооолоҳ бир нарсалар қилиш мумкин бўлар. Менинг атрофимда нималар бўлаётганидан сизларни хабардор қилиб тураман.

Шуни ҳам айтайки, бизнинг мамлакатимизга, яъни Норвегияга ҳам анчагина Ўзбекистонликлар келгани ҳақида хабар тарқаганди. Аммо Норве гия уларнинг ҳеч бирини қабул қилмади. Ҳар ҳолда улар, нима учун мамлакатларини ташлаб чиққанликларини исбот қила олмадилар. Чунки фақат нон излаб чиққан кишиларни бу мамлакат қабул қилмайди. Сиёсий ва ижтимоий ҳақ-ҳуқуқлари паймол бўлганлар қабул бўлади.а Биз, УэскиФ сиёсий муҳожирлар: камина бир оилали ўғли балан, Солиҳ оилали укаси билан, Намоз Нормўмин (сиёсатдан бутунлай четлашган) иккита боласи билан, Зафаржон Исаков(касалманд бўлиб қолди, бечора) оиласи билан, Абдулла Абдураззаков (бу кишини мен яхши танимайман, ўзини УЭркФчи ҳисоблайди) исмли яна бир киши Норвегияда қолмоқдамиз. Кўраяпсизки, Норвегияда сиз ва биз ўйлаётган бирор киши йўқ. Мен тани ганлар ҳам кўпроқ АҚШ ва Канадададирлар. Овропада ҳам у ер, бу ердан баъзан телефон қилиб қолишади (билмадим қандай топишади менинг телефон номерларимни?). Бироқ кейин йўқ бўлиб қолишади. Ҳар ҳолда кўпинча улар исковучлар бўлади. Уларга менинг қаердалигим керак бўлади. Чунки Ўзбекистондан шундай кўрсатма келади, шекилли, Валлоҳу аълам.

Ҳа, дўстим омон бўлинг. Сизга, уй ичингиз ва дўстларга салом ва дуоларим билан Алибой.Фаа

11.18 Қадрлига ёзилган яна бир жавоб (03.05.05 сешанба куни):

УАссалому алайкум Қадрли дўстим! Қандайсиз, яхшигина юрибсизми, уй ичи ва дўстлар бардаммилар? Оллоҳга минг шукр, биз ҳам юрибмиз, болалар ҳам кими ўқиб, кими ишлаб юрибдилар. Ҳаммаларидан, ҳаммамиздан барчангиизга қизғин саломлар бўлсин.

Дўстим, А.Носиров судланаяпти, деб ёзган хатингизга жавобимда, У ... Сизнинг бу хатингиз менда анчагина хулосалар қилишга асос бўладиган бўлдиФ, дейилган жумла бор эди. Хулосаларимни ҳали ҳам ёзолмайман, албатта. Бироқ у замондан буён менинг тинчлигим бузилди. Менинг тасаввуримга кўра, мамлакатда ҳеч бир жойидан тутиб бўлмас силлиқ вазият майдонга келганга ўхшайди. Биласизми, дўстим, сизу-биз учун бугун инқилоб ҳам, сарай тўнтариши ҳам фойдасиз.

Қадрли дўстим, сиз ва бошқа бизнинг дўстларнинг қишлоқ ва шаҳардаги оддий кишилар билан алоқаларингиз қандай даражада. Сиз биласизми, йўқми, ўз замонида мен ҳаракатимиз аъзоларидан ташқари Иштихон, Пайариқ, Пастдарғом, Катта-Қўрғон, Норпай, Ургут каби районларда, шаҳарнинг ичида ҳам анчагина боорўйли кишилар билан яқиндан таниш эдим. Ўзбекистоннинг турли жойларида сўзи ўтадиган эшон-хўжалар дан ишончли одамларим бор эди. Амалдору-мансабдорлар ичида ҳам гуруҳимиз бор эди. Уларнинг фақат ва фақат бир қисмини Барот биларди. Афсус, бугун уларнинг деярли ҳаммаси билан алоқалар узилган. Бунда сабаблар ҳам турли хил. Биринчидан, у алоқалар қандайдир ишонч ва умидларга суянарди, албатта. Мен Ватандан кетганимдан кейин, биласиз, на умид, на ишонч (ҳеч бўлмаганда улар учун) қолди?! Аммо сизларда шунга ўхшаш алоқалар бўлиши керак, ҳатто зарур, дўстим. Чунки нозик онда улар жуда асқатиши мумкин. Ундай алоқалар бўлмаса, уларни тиклаш керак. Бу соҳада ҳам ишлашингиз, жойларда йигитлар ишлашлари зарур.У одамлар, мен атаётган таниш Ц билишлар жуда фаол бўлмас ликлари мумкин, аммо улар ҳар кимга эмас, фақат сизларга, бизгаа ишонадиган бўлишлари лозим.

Ҳа, дўстим, ҳозирча шулар. Юқорида келтирилган сўзу, фикрларни Оллоҳу таоло билади, мен уларни ёзган ва сиз уларни ўкиган киши сифатида (емаилнинг очилиши эҳтимоли йўқ, деб билсак) биламиз.а

Омон бўлинг, сизга хурмат ва дуолар билан Алибой.Ф

11.19 Қадрлидан олинган навбатдаги хат (06 июл 2005 ):

Ассалому алайкум, Алибой ака! Соғ-саломат бормисиз?

Демократик Ўзбекитон Конгресси ҳақидаги маълумотлар учун раҳмат. Илоҳим бизнинг демократ мухолифатчиларни ўз ҳидоятига олгани рост бўлсин!

Алибой ака, мен сизга ажабтовур илтимос билан мурожаат қилмоқчиман. Гап шундаки, Каттақургонлик мухлисингиз ва шогирдингиз анча вақтдан бери кўринмай юриб яна пайдо бўлиб қолди ва мендан Сизнинг унга унинг машҳур мақолалари ҳақида ёзган хатларингизни суриштириб қолди. Мен эса электрон адресимни ўзгартирганда кўп материлларим эҳтиётсизлик натижасида ўчириб юбориланлигини Сизга аввал айтган эдим. Ўшандаа афсуски, у сўраётган Сизнинг хатларингиз ҳам йўқотилган. Шунинг учун Сиздан илтимос, агар ўша хатларингиз компютерингизда турган бўлса, менга жўнатишга эринмаслигингизни сўрар эдим. Қадрли.

11.20 Қадрлидан 19 июл 2005 Ц да келган хат:

УАссалому алайкум, Алибой ака! Соғ-саломатмисиз, ҳозирги кунларда қаерлардасиз, нима ишлар билан бандсиз? Аҳволингиз нечук? ДЎКда нима гаплар? Ж.Маматов сайтини ўкиб турибман, лекин сизнинг нуктаи назарингиз ҳам қизиқ-да. Нохуш бўлсада, Сизни қизиқтирадиган хабар бу шу кунларда Нусрат Темировнинг вафот этганлигидир. Яқинда Қаттакурғонлик мухлисингиз уйга келди, ҳангома қилдик. Табиий, Сизни, Сизнинг у ёзган мақолалар ҳақидаги фикрларингизни эсладик. У шунда 11-синфлар учун мўлжалланган тарих дарслигида "Бирлик" ва "Эрк" ҳақидаги ёзилган гапларга ўз муносабатини билдириб ёзган яна бир катта мақоласини ташлаб кетди менга. Насибаа қилса, компютерга киритганимдан кейин унинг нусхасини Сизга ҳам жўнатаман. Бу мақолани у А.Пўлатовнинг таклифига кўра ёзди. Қадрли.Ф

11.21 Бу хатга 20.07.05 Ц да ёзилган менинг жавобим.

Юқоридаги хатга менинг жавобим эса, қуйидагича тузилган эди:

УАссалому алайкум Қадрли дўстим! Қимматли хатларингиз учун кўпдан Ц кўп миннатдорчиликлар билдираман. Уларга ўз вақтида жавоблар ёза олмаганим учун узр сўрайман. Биласиз, тирик кишининг қимирлаб туришига, нималар биландир банд бўлишига ҳар доим қандайдир сабаблар топилиб туради. Ана шулар сабаб, мен ҳам ҳамма ишларимни ўз вақтида, зарур бўлгани каби бажара олмайман. Сизни кутириб қўйишимда ҳам шунақа сабаблар бор. Қандайсиз, дўстлар ва кўнгул етарлар қандайлар? Барчангизга қизғин саломлар ва қалбдан дуоларим бор. Ҳаммангиз омон бўлинглар, соғ ва саламотликлар бўлсин. Нусрат Темировни Оллоҳу таоло раҳматига олсин.

Биздан сўрангиз, Оллоҳу таолога минг шукр, айтганим сингари, тирикчилик оворагачиликлари билан юрибмиз. Ҳаммамиздан сизларга салом лар ва яхши ниятлар бор.

Энди ДЎК ҳақида сўрангиз, илгари ёзганим каби мен унинг ташаббусчиларидан бириман ва баҳоли кудрат емаил орқали унинг фаолиятида қатнашишга уриниб турибман. Тўғрсини айтганда, кейинги вақтларда бироз сукут сақлашни лозим кўрмоқдаман. Чунки таркибимиз жуда ара лаш бўлиб кетди. Охири бахайр бўлсин. Сиз жуда яхши биласиз, яхши паловхонтўра ясаш учун бир неча тур масаллиқлар керак. Унинг таами жо йида бўлиши учун уларнинг аҳеч биридан (ҳатто гўшти-ёғи ҳам) ортиқча бўлмаслиги керак. ДЎК тузишдан мақсад яхши ош тайёрлаш ва у билан халқни тўйдириш эди. Бироқ масаллиқлардан бирортаси, балки бир нечаси керагидан ортиқча бўлаяптими, деган шубҳадаман. Илоҳа шубҳа ларим янглиш бўлсин. Ҳозирча шу гаплар дўстим. Сўзларим мавҳум ва жумбоқ бўлмагандир, деб умид қиламан.

Шогирдга ёзган хатларим ҳақида сўрагандингиз. Мен ҳам ҳозирча уларни топа олмаяпман. Аммо менда улар учиб кетмаган, қаердадир турибди. Бироқ компютеримдаги фаилларда йўқ. Дескетларда бўлиши керак. Уларни излашга ҳали вақт ажрата олмадим. Уларни топган вақт дарҳол сизга жўнатишга ҳаракат қиламан. Унинг янги мақоласини кутаман.

Дўстим, омон бўлинг, чарчаманг. Оллоҳу таоло сизга куч-кувват ато қилсин ва бизга Ватанда учрашув насиб айласин, омин. Сизнинг Алибой.Ф

11.22 Қадрлига ёзилган хат (08.09.05 дан кейин).

Ассалому алайкум азиз ва қадрли дўстим! Сиздан янги хабар олганимдан беҳад хурсандман. Шартли тинчлик билан бўлсада, уйингизда ўтир ганингиздан хабар топганимдан ҳам шодлигимнинг чегараси йўқ. Қадрли дўстим, ҳа, тўғри айтасиз, мард киши ФаФ , деганидан кейин УяФсини ҳам айтиши керак. Бироқ Ўзбекистон шароитида ФаммоФлар ҳам жуда ўринли ҳисобланади.

Дўстим, мени маъзур тутасиз, баъзи сабаблар билан сизга лозим кўрилган кейинги мукофотдан кечроқ хабар топдим. Эътибор бераётган бўл сангиз, мукофот сўзини қўштироқсиз ёзаяпман. Чунки, иншооллоҳ сизга берилган у азоблар мукофот бўлиб қайтажакдир. Мен бунга ишонгим келади.

Амакиларнинг боболар қўйган исмларидан воз кечишларига келсак, сиз биринчи эмассиз ва охиргиси ҳам бўлмассизми, деб ўйлайман. Менинг қариндошларимда ҳам бу ҳол бўлиб ўтган, дўстим. Шу муносабат билан ҳали Бирлик каби ҳаракатлар ҳақида ўйлаш ҳам мумкин бўлмаган бир замонда тасодифан содир бўлган бир суҳбат ёдимга тушди. Ўша замонлар поездда Тошкентдан Саманқандга келаётганимда менгаа бир киши ҳам роҳ бўлди. Ҳозирлар унинг ясама исми хотирамдан кўтарилди. Бироқ унинг асл фамилиясини эса, ҳозир жуда яхши эслайман. Чунки уни унутиш мумкин эмасди. Ўша менинг йўлдошим асли Икрамов бўлган экан.а Акмал Икрамов Фхалқа душманиФга айлангандан кейин сиз ва менинг амакиларимиз ва қариндошларимиз каби янги исмга ўтишган эканлар. У йўлдош, ўз исми ҳақидаги ҳикоясини менга ўтмишидан хурсанд лиги дан сўзламаган эди. Акс ҳолда мен унинг эски исми борлигини билмасдим, ахир. Ўша замон йўлдошимнинг тарихига бироз ачинган бўлсамда, у ҳикояни бугунгидай ачиниб тингламагандим. Ундай машҳум ҳоллар, воқеалар ўз бошимга ҳам тушиши ҳақида хаёл ҳам қила олмагандим, албатта. Ҳа дўстим, ҳаммаси ачинарли, сизу-бизнинг қориндошларимизнинг ҳаракатлари ҳам, тарихимиздаги мен хотирлаган ҳикоя ҳам ўта ачинарли. Баъзан дўстим, бизнинг халққа шунақа бешона шўрлик буюрилганмикан, деб қоламан.

Дўстим, яна аммоларга келамиз. Булар шундан иборатки, бизнинг халқ, бизнинг миллат ҳам бир кун келиб бугунги ачинарли ҳоллар такрор ланмайдиган асослар ўрнатиши керакдир. Бунинг учун эса, ишлашимиз, жуда кўп ишлашимиз зарур. Яъни сиз ва сизга ўхшаш заҳматкаш киши ларнинг ишлари зарур. Афсус сизлар озсиз. На илож, боримиз шудир. Зулмни ва уни келтириб чиқарадиган муҳитни, зулм уруғи ўсиб чиқиши мумкин бўлган тупроқни батамом тугатишимиз зарур. Тарих ва сизу-бизнинг қисқа сиёсий ҳаётимиз кўрсатаяптики, бу ниҳоятда мураккаб иш. Бу иш қурбонсиз бўлмас экан ва ҳеч вақт бундай ишлар қурбонсиз бўлмайди. Бироқ қурбон беришни ҳам билиш керак, яъни нимани ва қандай йўллар билан қурбонга рози бўлиш лозим? 13-май Андижон воқеалари каби қурбон беришми? Йўқ, асло ундай эмас. Андижон воқеасиними, менимча, уни душман хийласига учиш, деб аташ керак. Ҳатто у воқеалар, душманнинг халқни ваҳимага солиш учун ўйлаб топган муғамбирлиги дир. Тўғриси, ҳақиқати ҳам шундай бўлса керак. Дўстим, мени маъзур тутинг, мен ўз фалсафаларим билан сизнинг кўнглингизга ғуғулалар солиб қўймадимми, деб хавотирланмоқдаман.

Энди биздан сўрасангиз, Оллоҳу таолога ҳамдлар бўлсинки, биз сиздан кўра анчаа тинчмиз. Болалар ҳам шукр тинчлар. Ишлашиб туришибди лар. Ҳаммаларидан барчаларингизга кўпдан кўп салом ва дуоларимиз бор. Дўстларнинг барчасига менинг салом ва дуоларимни алоҳида етказарсиз, деган умиддаман.

Сиёсий ҳаракатларимиз ҳақида сўрасангиз, ўша Демократик Конгресс(ДК) доирасида баҳоли қудрат ишлашга уриниб турибман. Чет элдаги дўст ларнинг чиндан ҳам Ватан қайғуси бор бўлганлари ҳозирча ДК-га қатнашиб туришибдилар. Аммо Солиҳ ва Абдураҳим тилда умумга қўшилганликларини айтсалар ҳам, аслида яна ўша номардликларида давом қилишга уринаяптилар. Яъни янги ташкилотни ҳам ўз қўлларига олиш ҳақида туш кўришмоқдалар. Иш қилиб, Оллоҳ ўзи ишларимизга барака ва ютуқ ато қилган бўлсин.

Ҳа, дўстим, ҳозирча шулар. Омон бўлинг, соғ бўлинг. Оллоҳу таоло бизга яхши кунларда учрашув насиб қилсин. Омин.

Сизга ҳурмат ва эҳтиромлар билан Алибой.

ааа

11.23 Қадрли билан 2007 йил май ойида бўлган ёзишмалар.

11.23.1 Қадрлига 06.05.07 якшанба куни ёзилган хат.

Ассалому алайкум Қадрли дўстим! Хатингизга кечигиб жавоб ёзаётганим учун узр. Сабабларини сўраб ўтирманг. Хаёлу-ўйларимга сўнг беролмай шунча кунлар ўтказиб қўйибман.

Қандайсиз, ўзингиз, уй ичи, болалар, дўсту-ҳамфикрлар барчалари бардаммилар? Ҳаммаларингизга кўпдан-кўп саломлар ва дуолар бўлсин.

Биздан сўрангиз, шукр мен ҳам қимирлаб турибман, болалар ҳам ишлашиб турибдилар. Ҳа дўстим, баъзан Ватандан узоқлик ҳам сезилиб қолади. Аммо илож қанча Ватанга қайтиш вақтидан ҳеч бир қора кўринмайди. Нима ҳам деймиз, Оллоҳнинг бизга ҳам атаган бир насиба бордир дея кутмоқдамиз. Оллоҳу таоло ўзи бирор йўл кўрсатсинда. ...

Қадрли дўстим, сиз вафотлари ҳақида хабар қилган дўстларнинг барчасини Оллоҳу таоло раҳмат қилсин, уларнинг жойларини жаннатдан буюрсин, амин. С. Каримов ким эди (Суюн Каримовми)? Мен у кишини хотирлай олмадим.

Энди яна сиёсатга бироз яқинлашсак, нималар ҳақида гапирса бўлади? Тўғрисини айтсам, ҳамма тарафдан ҳафсалам пир бўлиб, қўл силташга яқин бир вазиятда турибман. Анчадан буён яна нималар ҳақида сизга ёзсам экан деб ўйланиб юргандим.

Биласиз, сўнгги йилларда ДЎК исмли бир ташкилотнинг дунёга келишига сабабчи бўлгандик. Афсус, бундан ҳам ҳеч нарса чиқмади ва чиқмай ди.

Қадрли дўстим, биласизки,томирларда қон айланиб туриб, юрак ишлаб турса, хаёл, фикрлаш ҳам тўхтамайди. Мен ва сизга ўхшашлар эса, истагимиздан ташқари Ватандаги сиёсий ҳаётдан ўзимизни четда тута олмаймиз. Шунинг учун такрор шу масала ҳақида яна бир-икки фикрлар ни сиз билан шериклашмоқчиман.

Мен сизга ёзган хатларимдан сақланиб қолганларини ҳозир бир жойга тўплаётгандим, сизнинг бир хатингизга ва ўзимнинг унга жавобимга дуч келиб қолдим. У ерда сиз, У... Қиргиз инқилобининг бизга қандайдир таъсири бор, албатта. Масалан, сиёсатдан жуда узоқда бўлган оддий одамларнинг ҳам маърака-йиғинларда "қилса бўлар эканку" деганларини эшитиш мумкин. Лекин фақат гап, қолгани ҳамишагидек.

Мухолифат бироз жонлангандек бўлди-ю, яна жимиб қолди. Ҳукуматнинг ичида қандайдир жараёнлар кетаётгандай, худди чўкаётган кемадаги кайфиятни эслатувчи воқеалар бўлаётганга ўхшаяпти. "Озодлик" радиоси тарқатган маълумотларга қараганда, собиқа Адлия вазири А.Полвон зода чет элга қочган, Азиз Носиров ва бошқалар устидан суд бошланганФ деб ёзасиз. Мен сизга қайтарган жавобимда эса, УВатандаги кайфият ҳақида ёзганларингизни мен тасаввур қила оламан, албатта. Бизда кайфият Сиз ёзгандан бошкачароқ бўлиши мумкин эмас, шекилли. Бизда инқилобий кайфият 1989-1992 йилларда бўлганди. 1991 йилги сайловларда қўйилган президентликка номзодлар ҳақиқатан сайланмагандилар. У замонлар бизнинг Убуюк лидерларимизФа асрларда бир келадиган кайфиятни қўлдан бой бергандилар. Менимча, эндиа бизда инқилоб бўлмай ди. Ҳокимият алмашиниши эса,а бизда бутунлай бошқа шаклда бўлади. Ҳа, иш қилиб, Оллоҳ ўзи тўғри йўлга бошқарсин. Азиз Носировнинг суд бўлаётгани мен учун бир мунча кутилмаган ҳолдир. Демак, ҳукумат ичидаги жараёнлар ҳақидаги фикрингизда жон бор кўринади. Сизнинг бу хатингиз менда анчагина хулосалар килишга асос бўладиган бўлди. Полвонзода ва Жўрабековларнинг Ўзбекистондан қочганлари бугун сир эмас. Ҳамма шунақа дейишадиЕ Аммо менда бироз шубҳа бор. Агар ҳақиқатан Каримов ва Жўрабеков орасидан қора мушук ўтган бўлса, уларнинг биринчиси иккинчисининг мамлакатдан чиқиб кетишига йўл бериши мумкин эмас. Полвонзода ҳақида ҳам шу фикрни айтиш мумкин. Чунки Жўрабеков ва Полвонзода каби Ўзбекистоннинг ички сирларидан хабардор кишиларни Каримов каби диктатор ўз қўлидан чиқариб юбормайди. Борди-ю бу икки шахс ҳақиқатдан йўқолиб қолган бўлсалар, билмадим улар билан нималар бўлгандир ... Оллоҳ мени ислоҳ этсин ...Ф сўзларни ёзган эканман. Ўша хатлар сиз тарафдан 16.04.05 да юборилган бўлиб, мен унга 17.04.05-даёқ жавоб ёзган эканман.

Қаранг дўстим, бу гаплар машҳум 13.05.05 фожиасидан атиги бир ой аввал айтилган экан. Менимча, У... эндиа бизда инқилоб бўлмайдиФ тарихий гап бўлиб қоладиган кўринади. Чунки 13.05.05 чиқишлари халқ кўтарилиши эмас эди. У машҳум фожиа махсус тайёрланганди. Уни қўяверинг, уларга, у УиФлар устига бир кун келиб тарих ўз нуқтасини қўяди.

Мен ҳозир сизга айтадиган маслаҳат эса, яна инқилоб ҳақида эмас, тинчлик ҳақида бўлади ва балки мен ҳозир ўртага қўймоқчи бўлаётган маса лалар оқибатида бирор ижобий мақсад амалга ошармикан деган умидлар ҳақида бўлади.а

Биринчи фикр, муроса, яъни бугун ўзбекистонда мавжуд бўлган ҳокимият билан муроса йўлини топиш ва уни ишга солишдир. Буни қандай амалга оширса бўлади? Шартлар қанақа бўлмоғи керак? Ва ҳ.к.

аИккинчи фикр, буниси бир мунча шахсийроқ.а Мен Ўзбекистондан чиқмасимдан олдин бир киши мени ҳозирги Ўзбекистон ички ишлари вази ри билан таништирмоқчи бўлганди. Аммо Тошкентликлар бу ишга ҳалақит қилишганларидан кейин мен Ватандан чиқиб кетиш ҳақида сўнгги қарорга келгандим. Ўша гапларни тиклаб бўлмасмикин? Аслида бундай алоқа тикланган вариантда биринчи фикрни амалга ошириш енгиллаша ди ва у муроса самарали бўлиши мумкин бўлармиди деб ўйлайман.

Шу сабаблар билан мен сизга бир кишининг исмини айтсам, сиз у одам билан учрашиб кўрсангиз. Бироқ мен у одамга илгари ҳам бир кишидан салом юборгандим. Алик учун ўзи менга телефон қилишни ваъда берганди. Аммо телефон бўлмади. Сабаб телефон ҳадларида ҳам бўлиши мумкин.

Ҳозирча унинг исмини ёзмайман. Қани сиз аввал мен ёзганлар устида бироз мулоҳаза юритинг ва менга ўз фикрларнигизни билдирган жавоб қайтаринг. Ундан кейин сизга қолган маълумотларни юбораман.

Мен сизга жавоб ёзишни кечиктириб қўйган бўлсамда, сиздан тезроқ жавоб оларман деб умид қиламан.

Хабарингиз бордир, муроса йўлини Пўлот Охунов ҳам олға сурмоқда. Аммо унинг варианти ва позитсияси бутунлай бошқа кўринишда. Бу ҳақда ҳам бошқа сафар ёзаман. Менимча, П. Охуновнинг муроса таклифидан ҳеч нарса чиқмайди. Чунки ҳукумат тараф уни қабул қилмайдиган кўрина ди. Яна ҳам Яратганнинг ўзи билади.

Қадрли дўстим, зериктириб қўймадимми? Ташвишли бир ишга сизни жалб қилмаяпманми? Ҳаммаси учун узр, мени бағишланг.

Сизга ҳурмат ва дуолар билан Алибой. 06.05.07 якшанба.

Ёзишмаларнинг давомини эълон қилишга ҳали вақт этишмаганлигидан уларни бу ерда келтирмайман.аааа

давомига ўтиш ...